Wymyślę, opatentuję, ale czy zarobię? Jeśli tak, to ile? Na UMB rozpoczynają się prace nad określeniem zasad komercjalizacji wyników badań naukowych
W październiku Uniwersytet Medyczny w Białymstoku rozpoczął realizację dwuletniego projektu „UMB na ścieżce innowacyjnego rozwoju”. Przedsięwzięcie zostało dofinansowane z programu „Kreator innowacyjności” Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Kluczowym elementem zadania będzie opracowanie regulaminu, który określi zasady zarządzania własnością intelektualną na uczelni. Dokument ten ma odpowiedzieć na pytania nurtujące badaczy: Kto oceni potencjał mojego pomysłu? Kto mi pomoże w przygotowaniu zgłoszenia patentowego? Kto będzie właścicielem patentu? Czy będę musiał dzielić się z uczelnią zyskiem? W jakiej formie? Czy będę musiał założyć firmę?
Tworzeniu dokumentu towarzyszyć będą konsultacje z ekspertami, ale też bezpłatne szkolenia. Pracownicy naukowo-dydaktyczni, doktoranci i studenci UMB dowiedzą się na nich, skąd zdobyć fundusze na badania, jak ochronić swoje prawa własności intelektualnej i jakie są sposoby komercjalizacji wiedzy.
Oprócz tego, powstanie nowoczesna platforma internetowa. Gromadzone będą na niej materiały dotyczące przedsiębiorczości i komercjalizacji wiedzy w dziedzinach medycyny, farmacji, nauk o zdrowiu i nauk przyrodniczych. Na portalu znajdą się też kursy on-line i filmy edukacyjne. Platforma zacznie działać najpewniej w II kwartale 2013 r.
To, że podejmowane przez uczelnię próby „oswajania” z problematyką komercjalizacji i przedsiębiorczości naukowców i studentów są potrzebne, wynika z kilku kwestii. Przede wszystkimnasz uniwersytet, podobnie jak inne szkoły wyższe w Polsce, nie zarabia na prowadzonych przez siebie badaniach naukowych. W 2011 r. Białostocka Fundacja Kształcenia Kadr sprawdziła polskie uczelnie pod kątem tej problematyki. Badanie objęło m.in. pracowników naukowo-dydaktycznych i studentów pięciu uczelni publicznych województwa podlaskiego, w tym UMB.
Ankiety wykazały, że medycy, inaczej niż inżynierowie, czy ekonomiści postrzegają temat przedsiębiorczości akademickiej. Jeden z respondentów stwierdził na przykład, że transfer wiedzy nie dotyczy uczelni medycznej, ponieważ najważniejszym jej zadaniem jest kształcenie studentów w zakresie medycyny, farmacji. Poprzez zdobycie nowych kompetencji w obszarze transferu wiedzy z uczelni do praktyki, uzyskane patenty czy szkolenia, adept medycyny nie będzie lepszym lekarzem.
Inna osoba, biorąca udział w badaniu, uznała, że wiedza zdobyta na studiach medycznych służy przede wszystkim leczeniu ludzi, a nie czerpaniu zysków materialnych. Poza tym zawód lekarza koncentruje się tylko na realizacji pewnej misji i nie był dotychczas ukierunkowany w aspekcie przedsiębiorczym, dlatego ciągle wiedza na ten temat jest niewystarczająca. Wskazał też na duże braki dotyczące sposobu motywowania pracowników do komercjalizowania wiedzy.
Badanie prowadzone pod kierunkiem prof. Bogusława Plawgo wykazało również, że kierunki medyczne znajdują się w najgorszej sytuacji w kontekście promocji postaw proprzedsiębiorczych. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest brak w programach studiów uczelni medycznych zajęć z przedsiębiorczości akademickiej i transferu wiedzy. Sytuacja ta nie sprzyja tworzeniu klimatu odpowiedniego dla rozwoju przedsiębiorczości akademickiej.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że realizacja projektu przyniesie nieznaczną, ale pozytywną zmianę w tej kwestii. Od nowego roku akademickiego, zajęcia na I i II roku studiów doktoranckich, prowadzonych na UMB, wzbogacone zostaną o konwersatoria z tej dziedziny.
Dążenie do utrzymania pozycji konkurencyjnej UMB na rynku europejskich uczelni medycznych to kwestia kolejna. Aby nie zostać w tyle, uniwersytet musi wykonywać więcej badań na zamówienie konkretnych firm, więcej patentować.
Innowacje, patenty i zyski z transferu wiedzy to też nowe słowa klucze, które współdecydować mają o sposobie ustalania wysokości dotacji ministerialnych dla uczelni publicznych. Wreszcie, musimy wypełnić ustawowe wymogi stawiane uczelniom wyższym w tym zakresie.
Anna Daszuta-Zalewska
kierownik Działu Integracji Systemu Zarządzania