Młodzi naukowcy powinni wyznaczać cele, które przekraczają granice. Dopiero wtedy jest szansa na to, że nastąpi rozwój - zachęcała minister nauki Barbara Kudrycka.
Minister Kudrycka w końcu kwietnia wzięła udział w konferencji dotyczącej sposobów finansowania nauki „Mechanizmy finansowania badań młodych naukowców w Polsce”. Zachęcała uczestników spotkania do przełamali stereotypy, jakoby młody naukowiec nie był w stanie skutecznie się rozwijać. Jak stwierdziła jedyną barierą jest tylko wyobraźnia.
- Nasza wyobraźnia w nauce nie powinna mieć granic - przekonywała zebranych.
Szansą na wsparcie dla młodych naukowców, także bez doktoratów, jest szereg programów realizowanych w ramach m.in. Narodowego Centrum Nauki, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, czy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. I, jak zaznaczyła minister Kudrycka, pieniądze na badania są zarówno dla tych, którzy mają już doświadczenie i stopnia naukowe, jak też dla osób stojących u progu kariery. Kluczem do sukcesu jest znalezienie odpowiedniego konkursu, w którym trzeba złożyć swój projekt badawczy.
Przykładowo można starać się o stypendia ministerialne, w ubieganiu o które liderem jest Uniwersytet Warszawski. Program „Mobilność Plus” pozwala na sfinansowanie udziału w badaniach w zagranicznych, renomowanych ośrodkach naukowych, a na projekt „Diamentowy grant” w zeszłym roku resort przeznaczył 17 mln zł, w tym zaś chce wydać już 20 mln zł.
Poniżej przedstawiamy niektóre z programów, w których można starać się o środki. Informacji należy szukać na stronach internetowych organizatorów programów. W obecnej chwili w większości przypadków terminy zgłoszeń wniosków już minął lub minie w połowie czerwca. Jednak kolejne nabory rozpoczną się od nowego roku akademickiego, tak więc warto się dobrze przygotować.
Wojciech Więcko
Informator ministerstwa o stypendiach i konkursach dla studentów
Informator ministerstwa o stypendiach i konkursach dla młodych naukowców
Programy w Narodowym Centrum Nauki (www.ncn.gov.pl/)
· Opus - konkurs na projekty badawcze, w tym finansowanie zakupu lub wytworzenia aparatury naukowo-badawczej. Kryteria projektu: obejmuje badania podstawowe, czas realizacji nie może być krótszy niż 12 miesięcy i nie może przekraczać 36 miesięcy. Koszt zakupu pojedynczego aparatu naukowo-badawczego nie może przekraczać wartości odpowiednio 500 tys. zł w dziale nauk ścisłych i technicznych (ST) i w dziale nauk o życiu (NZ) oraz 150 tys. zł w dziale nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS). Koszty pośrednie nie mogą przekraczać 30 proc. wnioskowanych kosztów bezpośrednich. Zadania objęte wnioskiem nie mogą być finansowane ze środków pochodzących z innych źródeł.
· Preludium - konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową, nieposiadające stopnia naukowego doktora. Kryteria projektu: obejmuje badania podstawowe; zadania objęte wnioskiem nie mogą być finansowane z innych źródeł. Czas realizacji projektu nie może być krótszy niż 12 miesięcy i nie może przekraczać 36 miesięcy. Wysokość finansowania nie może przekraczać: 50 tys. zł dla projektów, których okres realizacji wynosi 12 miesięcy; 100 tys. zł dla projektów 24-miesięcznych; 150 tys. zł dla projektów 36-miesięcznych. Liczba osób zaangażowanych w realizację projektu nie może przekraczać trzech. Beneficjentem środków finansowych przeznaczonych na realizację projektu nie może być opiekun naukowy lub promotor.
· Sonata - konkurs na projekty badawcze dla osób posiadających stopień doktora (do 5 lat po uzyskaniu). Kryteria projektu: obejmuje badania podstawowe; jest realizowany pod kierunkiem osoby rozpoczynającej karierę naukową i ma na celu stworzenie unikatowego warsztatu naukowego. Realizacja w okresie 12-36 miesięcy. Poza kierownikiem projektu, wśród osób realizujących może być co najwyżej jeden pracownik naukowy posiadający stopień naukowy doktora habilitowanego lub tytuł naukowy, ale wyłącznie jako współpracownik spoza podmiotu zatrudniającego kierownika projektu.
· Sonata Bis -konkurs na projekty badawcze mające na celu powołanie nowego zespołu naukowego, realizowane przez osoby posiadające stopień naukowy lub tytuł naukowy, które uzyskały stopień naukowy doktora w okresie od 2 do 12 lat przed rokiem wystąpienia z wnioskiem. Kryteria projektu: obejmuje badania podstawowe; ma na celu powołanie nowego zespołu naukowego i jest realizowany przez osoby posiadające stopień naukowy lub tytuł naukowy. Okres realizacji 12-36 miesięcy i nie przekracza 60 miesięcy. W pierwszym etapie zapewnia się finansowanie na okres 36 miesięcy realizacji projektu oraz gwarantuje możliwość przedłużenia finansowania o dalszy okres. Warunkiem przedłużenia jest pozytywna ocena realizacji projektu w okresie pierwszych 30 miesięcy. Wysokość finansowania nie może przekraczać 1,5 mln zł na cały okres 60 miesięcy.
· Harmonia -konkurs na projekty badawcze realizowane w ramach współpracy międzynarodowej. Kryteria projektu: obejmuje badania podstawowe; okres realizacji 12-36 miesięcy. Ze środków projektu nie mogą być finansowane zadania badawcze realizowane przez zagraniczną instytucję naukową.
· Maestro -konkurs dla doświadczonych naukowców na projekty badawcze mające na celu realizację pionierskich badań naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju nauki, wykraczających poza dotychczasowy stan wiedzy, których efektem mogą być odkrycia naukowe. Kryteria projektu: obejmuje badania podstawowe; okres realizacji 36-60 miesięcy. W pierwszym etapie zapewnia się finansowanie na okres 36 miesięcy realizacji projektu oraz gwarantuje możliwość przedłużenia finansowania na dalszy okres. Warunkiem przedłużenia finansowania jest pozytywna ocena realizacji projektu w okresie pierwszych 30 miesięcy. Wysokość finansowania w przedziale 500 tys. zł - 3 mln zł.
· Symfonia – na międzydziedzinowe projekty realizowane przez wybitnych naukowców, których badania wyróżniają się najwyższą jakością, odważnym przekraczaniem granic pomiędzy różnymi dziedzinami nauki. Kryteria projektu: obejmuje badania podstawowe. Kierownikiem projektu może być osoba posiadająca co najmniej stopień naukowy doktora, która w okresie 10 lat przed datą wystąpienia z wnioskiem kierowała realizacją co najmniej dwóch projektów badawczych wyłonionych w drodze konkursów ogólnokrajowych lub międzynarodowych. Okres realizacji projektu 36-60 miesięcy. Wysokość finansowania 2-7 mln zł.
· Etiuda -konkurs na stypendia doktorskie. Kryteria: badania prowadzone w ramach przygotowywanej rozprawy doktorskiej muszą obejmować badania podstawowe. Wnioski muszą uwzględniać odbycie przez wnioskodawcę stażu trwającego od 3 do 6 miesięcy w wybranym przez niego zagranicznym ośrodku naukowym.
· Fuga - konkurs na staże krajowe po uzyskaniu stopnia naukowego doktora. Kryteria: staż podoktorski należy realizować w obszarze badań podstawowych. Czas trwania stażu wynosi co najmniej 12 miesięcy i nie przekracza 36 miesięcy. Staż realizuje się w ośrodku w innym województwie niż w tym, w którym się pracuje.
Inne programy
Naukowcy przed doktoratem
· Europejskie Studia Doktoranckie Erasmus Mundus- wsparcie wymiany międzynarodowej. Kwota dofinansowania zależna od kraju i uczelni.
· Iuventus Plus- wsparcie badań wybitnych naukowców, którzy nie ukończyli 35 lat. Badania mogą dotyczyć wszystkich dziedzin. Projekty nie mogą trwać dłużej niż dwa lata, a kwota wsparcia zależy od zaplanowanych badań.
· Kredyty studenckie- wsparcie do 600 zł miesięcznie przez 4 lata. Kredytów udzielają wybrane banki. 5 proc. najlepszych absolwentów na uczelni może się starać o 20 proc. umorzenia kredytu. Pieniądze można wydać na dowolny cel.
· Marie Curie Actions- wsparcie na każdym etapie kariery naukowej. Warunkiem uczestnictwa jest gotowość podjęcia pracy poza granicami Polski. W ramach programu można realizować wszystkie typy badań. Program składa się z kilku mniejszych. Wysokość środków zależy od wybranego działania.
· Start -roczne stypendium dla wybitnych naukowców do 30 lat (lub 32, jeżeli korzystali z urlopów wychowawczych). Muszą prowadzić prace naukowe i posiadać udokumentowany dorobek. Uzyskać można do 28 tys. zł, które można wydać na dowolny cel.
· Stypendium Komisji Fulbrighta- program przeznaczony jako wsparcie badań w związku z rozprawą doktorską lub badań naukowych prowadzonych przez pracowników naukowo-dydaktycznych. Jedynym wyjątkiem jest wyłączenie z projektu badań wymagających kontaktu z pacjentem. Kwota wsparcia zależy od miejsca pobytu.
· Stypendia KNOW- tylko dla doktorantów odbywających staże w ośrodkach wyróżnionych tytułem KNOW. Wysokość stypendiów zależy od decyzji jednostek.
· Stypendia ministra naukiza szczególne osiągnięcia - do zdobycia jest 22 tys. zł. Tylko dla najlepszych młodych naukowców, którzy mają wybitne osiągnięcia.
Naukowcy po doktoracie
· Granty ERC- wspieranie nowatorskich badań dla chcących stworzyć po raz pierwszy niezależny zespół badawczy lub program badawczy. Do uzyskania nawet 1,5 mln euro.
· Granty i stypendia EMBO- program wspiera rozwój młodych naukowców zajmujących się biologią. Środki można wydać m.in. na pokrycie kosztów podróży w celu kontaktów z innymi naukowcami, czy tworzenia niezależnych laboratoriów.
· Mobilność Plus -program dla tych, którzy chcą uczestniczyć w międzynarodowych badaniach i muszą wyjechać z kraju. Miesięcznie można liczyć na 10 tys. zł stypendium oraz do 2 tys. zł dla małżonka i 1 tys. zł na dziecko.
· TOP 500 Innovators -w pełni sfinansowane dwumiesięczne zagraniczne szkolenie dotyczące zarządzania badaniami naukowymi i komercjalizacji ich wyników (ostatnie edycje w USA). Program skierowany do pracowników naukowych oraz osób zajmujących się transferem technologii do gospodarki.
bdc