PLASTIKOWE CYFERKI, czyli cała prawda o plastikach stosowanych w kontakcie z żywnością.
Plastiki są wszechobecne w naszym życiu. Wystarczy rozejrzeć się dookoła, żeby zauważyć, że stały się one stałym elementem naszej rzeczywistości. Są wykorzystywane w produkcji sprzętu gospodarstwa domowego, toreb, zabawek dla dzieci czy wreszcie pojemników na żywność i butelek na wodę. Taka ilość tworzyw sztucznych wokół nas jest dość niepokojąca, zwłaszcza jeśli chodzi o ich wykorzystywanie w kontakcie z żywnością. Plastiki zrewolucjonizowały nasz świat i stały się jednym z najchętniej wykorzystywanych tworzyw sztucznych na świecie. Niestety, trzeba mieć na uwadze, że niektóre z nich mogą mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie, a inne nie powinny mieć kontaktu z naszym organizmem.
Dziś niemożliwe jest uniknięcie tworzyw sztucznych. Można jednak szukać takich, które są dla nas bezpieczniejsze. Jak się okazuje nie jest to takie trudne. Wystarczy mieć świadomość, że na dnie plastikowych butelek i pojemników znajduje się logo zawierające cyfrę, która koduje informacje na temat plastiku, z którego dana butelka lub pojemnik został wykonany.
Każdy plastikowy pojemnik lub butelka powinien mieć symbol zawierający cyfrę od 1 do 7. Na co dzień nie zwracamy na nie uwagi, ale jest to ważna informacja, która może dostarczyć nam wiedzy na temat toksycznych chemikaliów używanych w plastiku, stopnia biodegradacji plastiku, prawdopodobieństwa wypłukiwania plastiku i ostatecznie bezpieczeństwa plastiku. Zrozumienie różnic między rodzajami tworzyw sztucznych pomoże nam podejmować lepsze decyzje dotyczące wyboru najmniej niebezpiecznych dla nas plastików, szczególnie jeśli chodzi o te, które mają mieć kontakt ze spożywaną przez nas żywnością.
1 – PET (politereftalan etylenu)
To niekwestionowany król wśród plastików, który pojawia się niemal wszędzie. Jest w szczególności wykorzystywany do produkcji opakowań żywności i napojów (np. butelek na wodę czy olej, pojemników na jogurty, koszyków na świeże owoce, folii do pakowania). Pomimo, że PET jest dopuszczony do kontaktu z żywnością, to jego bezpieczeństwo jest dosyć wątpliwe. Badania naukowców z Uniwersytetu im. Goethego we Frankfurcie wykazały, że plastik PET uwalnia tzw. ksenoestrogeny, które zaburzają gospodarkę hormonalną człowieka i mogą prowadzić do zachorowania na otyłość, cukrzycę oraz nowotwory. Z butelek do wody i napojów może przedostawać się również potencjalnie rakotwórczy amon. Z tego względu produkty wykonane z PET nie powinny być podgrzewane ani wystawiane na działanie promieni słonecznych.
2 – HDPE (polietylen wysokiej gęstości) zaliczany do jednych z najbezpieczniejszych odmian plastiku. WYBIERAJ!
To jeden z najbezpieczniejszych rodzajów plastiku, używany przede wszystkim do produkcji dziecięcych zabawek, butelek na mleko, pojemników na żywność czy folii spożywczej. Tworzywo HDPE jest bardzo wytrzymałe i nie rozkłada się pod wpływem światła słonecznego ani ekstremalnych temperatur lub zamarzania.
3 – PVC (polichlorek winylu)
Do niedawana był jednym z najczęściej wykorzystywanych tworzyw sztucznych na świecie. Jednak z biegiem czasu zdecydowanie stracił na popularności ze względu na swoją szkodliwość. PVC może wydzielać takie chemikalia, jak bisfenol A (BPA), ołów, rtęć czy kadm, a w procesie spalania uwalnia dioksyny, które dla ludzkiego organizmu są bardziej szkodliwe niż cyjanek potasu. Ze względu na bardzo wysoką toksyczność wykorzystywanie PVC w przemyśle spożywczym zostało ograniczone do minimum.
4 – LDPE (polietylen niskiej gęstości), uważany za stosunkowo bezpieczny
LDPE jest tani i łatwy w obróbce i stosunkowo bezpieczny dla naszego zdrowia (chociaż mniej niż HDPE). Najczęściej wykorzystuje się go w przemyśle spożywczym i medycznym. Służy przede wszystkim do produkcji worków, toreb, opakowań foliowych, kubków na gorące i zimne napoje, pokrywek pojemników i butelek do wyciskania (np. na keczup czy musztardę).
5 – PP (polipropylen), uważany za bezpieczny. WYBIERAJ!
Ten rodzaj tworzywa, podobnie jak HDPE, uznawany jest za najbezpieczniejszy dla ludzkiego organizmu. Jest też dość sztywny i odporny na wysokie temperatury, dzięki czemu świetnie sprawdza się w branży gastronomicznej. Najczęściej wykorzystuje się go do produkcji opakowań na żywność i napoje.
6 – PS (polistyren)
Plastik PS jest toksyczny i nie powinien mieć kontaktu z żywnością, a zwłaszcza z ciepłymi i kwaśnymi substancjami. Wydziela on różne chemikalia, w tym styren, który odkłada się w tkance tłuszczowej i zaburza pracę układu nerwowego. Może też powodować depresję.
7 – OTHER (pozostałe plastiki), oznaczane też literą O
W tej grupie mieści się wszystko, co nie pasuje do pozostałych kategorii. Tak naprawdę jest to więc worek bez dna. Znajdują się tu zarówno niebezpieczne w kontakcie z żywnością plastiki zawierające bisfenol A, jak i bezpieczny dla zdrowia Tritan, wolny od BPA. Sam Tritan ma mnóstwo zalet – dobrze reaguje na wysokie temperatury, nie matowi się i jest odporny na uszkodzenia mechaniczne. Butelki wykonane z tego materiału są bardzo higieniczne i łatwe w czyszczeniu (można je myć w zmywarce oraz wyparzać wrzątkiem). Nie pochłaniają też zapachów i smaków i można w nich przechowywać gorące napoje. Niestety, ze względu na to, że nie jesteśmy w stanie realnie ocenić, z jakim rodzajem plastiku mamy do czynienia, nie jesteśmy również w stanie realnie ocenić, czy nie jest on toksyczny.
Wybierając plastikowe opakowania do kontaktu z żywnością, decydujmy się koniecznie na te bez bisfenolu A (BPA). BPA to toksyczna substancja, powodująca zaburzenia układu hormonalnego i nerwowego. Może przyczyniać się do rozwoju depresji, zaburzeń pamięci, nowotworów, a także otyłości (pod jego wpływem aktywizują się komórki tłuszczowe). BPA może się pojawić przede wszystkim w opakowaniach z grupy 7. Przenikanie bisfenolu A do żywności nasila się pod wpływem temperatury, dlatego opakowań zawierających go absolutnie nie należy podgrzewać, ani używać do ciepłych potraw czy płynów. A najlepiej w ogóle ich nie używać. Zwracajmy więc także uwagę na oznaczenie BPA FREE lub BPA 0%.
Żyjemy w plastikowym świecie, nie ma wątpliwości. Każdy z nas ma codzienny kontakt z szeroką gamą tworzyw sztucznych, między innymi pozostających w kontakcie z żywnością. Alternatywą dla powszechnie stosowanych plastików mogą być pojemniki szklane i papier. W momencie braku możliwości skorzystania z takiej alternatywy, najlepiej wybierajmy opakowania wykonane z HDPE (nr 2) oraz PP (nr 5). Są one najbardziej bezpieczne w kontakcie z żywnością i przeznaczone do wielokrotnego użytku.
Dr Marzena Tylicka, Zakład Biofizyki