Wolno:
Dzielić się – kopiowanie i rozpowszechnianie utworu w dowolnym medium i formacie
Adaptować – dozwolone wszelkie zmiany, remiksowanie i tworzenie na bazie utworu dla dowolnego celu
Pod warunkiem:
Uznania autorstwa – oznaczenie oryginalnego utworu w dowolny sposób
Wolno:
Dzielić się – kopiowanie i rozpowszechnianie utworu w dowolnym medium i formacie
Adaptować – dozwolone wszelkie zmiany, remiksowanie i tworzenie na bazie utworu
Pod warunkiem:
Uznania autorstwa – oznaczenie oryginalnego utworu w dowolny sposób
Tych samych warunków – tworząc, remiksując lub przetwarzając na podstawie utworu, należy rozpowszechniać powstałe dzieło na tej samej licencji
Wolno:
Dzielić się – kopiowanie i rozpowszechnianie utworu w dowolnym medium i formacie
Adaptować – dozwolone wszelkie zmiany, remiksowanie i tworzenie na bazie utworu
Pod warunkiem:
Uznania autorstwa – oznaczenie oryginalnego utworu w dowolny sposób
Użycie niekomercyjne – nie należy wykorzystywać utworu do celów komercyjnych (uzyskania korzyści majątkowych)
Wolno:
Dzielić się – kopiowanie i rozpowszechnianie utworu w dowolnym medium i formacie
Adaptować – dozwolone wszelkie zmiany, remiksowanie i tworzenie na bazie utworu
Pod warunkiem:
Uznania autorstwa – oznaczenie oryginalnego utworu w dowolny sposób
Użycie niekomercyjne – nie należy wykorzystywać utworu do celów komercyjnych (uzyskania korzyści majątkowych)
Tych samych warunków – tworząc, remiksując lub przetwarzając na podstawie utworu, należy rozpowszechniać powstałe dzieło na tej samej licencji
Wolno:
Dzielić się – kopiowanie i rozpowszechnianie utworu w dowolnym medium i formacie dla dowolnego celu
Pod warunkiem:
Uznania autorstwa – oznaczenie oryginalnego utworu w dowolny sposób
Braku utworów zależnych – tworząc, remiksując lub przetwarzając na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści
Wolno:
Dzielić się – kopiowanie i rozpowszechnianie utworu w dowolnym medium i formacie
Pod warunkiem:
Uznania autorstwa – oznaczenie oryginalnego utworu w dowolny sposób
Użycie niekomercyjne – nie należy wykorzystywać utworu do celów komercyjnych (uzyskania korzyści majątkowych)
Braku utworów zależnych – tworząc, remiksując lub przetwarzając na podstawie utworu, nie wolno rozpowszechniać zmodyfikowanych treści
Brak praw autorskich
Utwór oznaczony tym znakiem został przekazany do domeny publicznej. Autor (autorzy) zrzekają się wykonywania wszelkich praw do utworu
Wolno:
Zmieniać, zwielokrotniać, rozpowszechniać i wykonywać utwór bez pytania o zgodę
W przypadku problemów z wyborem licencji Creative Commons proszę skorzystać z symulatora dostępnego tutaj.
Otwarty dostęp (OD) dzieli się:
Gratis OA – odnosi się do bezpłatnego dostępu online. OD gratis usuwa bariery cenowe, ale nie bariery związane z koniecznością uzyskania zgody w przypadku wykorzystania wykraczającego poza dozwolony użytek prywatny.
Libre OA – odnosi się do bezpłatnego dostępu online, a także brak pewnych ograniczeń prawnoautorskich i licencyjnych. Dokument umieszczany do wykorzystania zazwyczaj na wolnej licencji (np. Creative Commons).
Gold OA (Złoty OD) – pełny tekst dokumentu i związanej z nim zawartości udostępniony jest bezzwłocznie stronie wydawcy. Zwykle definiowany poprzez obecność czasopisma w Directory of Open Access Journals (DOAJ). Koszty najczęściej ponoszone są poprzez autorów.
Green OA (Zielony OD) – pełny tekst dokumentu jest dostępny w repozytorium (tzw. samoarchiwizacja) niezależnie od publikacji przez wydawcę. Dokumenty umieszczane w wersjach pre- lub postprint, a także w ostatecznej wersji wydawcy. Należy pamiętać, iż niektórzy wydawcy mogą nałożyć embargo (zazwyczaj 12 miesięcy) na deponowanie w otwartych repozytoriach.
Hybrid OA (Hybrydowa OD) – pełny tekst dokumentu i związanej z nim zawartości udostępniony jest bezzwłocznie stronie wydawcy, gdzie tylko część artykułów jest publikowana w otwartym dostępie. W tym wypadku autor ponosi koszty publikacji.
Brown OA (Brązowy OD) – połączenie złotego i hybrydowego otwartego dostępu. Artykuły dostępne są na stronie wydawcy, lecz czasopisma nie mają reprezentacji w DOAJ. Ponadto, takie artykuły nie mają jasno określonej licencji (obszar otwartego dostępu gratis).
Diamond/Platinum OA (Diamentowy/Platynowy OD) – podobnie jak w złotym OD artykuły ukazujące się w tym czasopiśmie są na licencji otwartej. Autorzy nie ponoszą kosztów publikacji. Publikacje są możliwe dzięki opłatom pobieranym od np. konsorcjów bibliotecznych, finansowaniu z grantów lub/i wpływom z reklam. Takie czasopisma indeksowane są w DOAJ, podobnie jak w przypadku złotego OD.
Black OA (czarny OD) – Pojawił się z powodu potrzeby szybkiego, łatwego i darmowego dostępu do artykułów i innych materiałów. Jest to darmowy dostęp do artykułów bez przestrzegania praw wydawcy i/lub autora. Rozwinął się poprzez udostępnianie płatnych artykułów i książek na pirackich stronach: np. Sci-Hub, libgen lub z-lib; poprzez akademickie media społecznościowe: np. Academia.edu, Mendeley lub ResearchGate; a także tradycyjne media społecznościowe: np. #ICanHazPDF na Twitterze.
PREPRINT – jest to wstępna wersji publikacji naukowej, która nie została jeszcze poddana recenzji i procesowi wydawniczemu. Taka wersja pracy może zostać umieszczona w repozytorium.
POSTPRINT – inaczej: Author Accepted Manuscript (AAM) jest to zrecenzowana i skorygowana wersja publikacji nie posiadająca jeszcze szaty graficznej wydawnictwa. Publikacja takiej wersji artykułu w repozytorium zależna jest od podpisanej z wydawcą umowy lub polityki wydawniczej danego czasopisma. Informacja o polityce wielu czasopism dostarczana jest przez bazę Sherpa/Romeo.
Programy publikowania otwartego są to umowy licencyjne w ramach programu zakupu i udostępniania zasobów Wirtualnej Biblioteki Nauki oraz instytucji objętych licencją.
Poniżej znajduje się lista programów, z których mogą korzystać naukowcy Uniwersytetu Medycznego:
Program A – Opłata za publikację w czasopiśmie hybrydowym lub gold open access objętych programem jest w całości pokrywana z krajowej opłaty licencyjnej. W roku 2022 pula artykułów w programie A nie jest jeszcze znana [z dnia 20.01.2022]
Program B – Opłata za publikację w czasopiśmie hybrydowym lub gold open access objętych programem jest ponoszona ze zniżką przez autora lub instytucję. Program B dostępny jest dla artykułów wysłanych w latach 2019, 2020 i 2021. Artykuły wysłane w 2022 roku dostęp do programu B otrzymują dopiero po wyczerpaniu puli z programu A.
Program A i B obejmują 1777 czasopisma hybrydowe oraz gold open access [w 2021 roku]. Pełna lista czasopism oraz informacji na temat programów dostępna jest tutaj.
Opłata za publikację w ramach programu jest w całości pokrywana z krajowej opłaty licencyjnej. W roku 2022 pula artykułów w programie wynosi 1311[z dnia 15.07.2022].
Program obejmuje 1937 czasopism hybrydowych Springer. Pełna lista czasopism oraz informacji na temat programu dostępna jest tutaj.
Opłata za publikację otwartą na licencji CC-BY jest w całości pokrywana w ramach licencji konsorcyjnej. Program automatycznie oferuje autorowi podczas wysyłania manuskryptu do recenzji czy manuskrypt jest uprawniony do programu. Jeżeli autor spełnia wymagania oferowana jest mu publikacja w otwartym dostępie wraz z zachowaniem praw autorskich na licencji CC-BY w ramach tego programu. W roku 2022 pula artykułów w programie wynosi 346. Obecna pula: 145/346 [z dnia 06.06.2022]
Program obejmuje 78 czasopism wydawanych przez ACS (12 otwartych, 66 hybrydowych). Pełna lista czasopism oraz informacji na temat programu dostępna jest tutaj.
Opłata za publikację w ramach programu jest znoszona za pomocą kodu zniżkowego uzyskanego po przejściu pozytywnej weryfikacji. Do programu można zgłaszać się po przyjęciu artykułu do publikacji. Program pozwala na publikację do 13 artykułów rocznie przyjętych do publikacji w bieżącym roku [z dnia 30.06.2022]
Program obejmuje 254 czasopisma hybrydowe LWW. Pełna lista czasopism i informacji na temat programu dostępna jest tutaj.
W ramach programu autorzy otrzymują 10% zniżkę na publikację dowolnego rodzaju artykułu w czasopismach MDPI. Program nie posiada limitu artykułów objętych zniżką. Natomiast 10% zniżka z programu nie łączy się z innymi dostępnymi zniżkami (np. voucher’ami, zniżkami dla członków stowarzyszeń, itd.).
Więcej informacji na temat programu dostępne jest tutaj.
Jest to baza zawierająca polityki wydawców dotyczące deponowania prac w otwartych repozytoriach instytucjonalnych oraz warunków praw autorskich udzielonych autorom na podstawie poszczególnych czasopism (jeśli jest to możliwe).
Aby sprawdzić politykę wydawcy lub czasopisma kliknij tutaj.
Jest to katalog czasopism naukowych, które publikują w modelu otwartym oraz realizują dobre praktyki wydawnicze. DOAJ ma na celu zwiększyć widoczność i dostępność czasopism z otwartym dostępem.
Więcej informacji na temat katalogu dostępne jest tutaj.
Jest to serwis działający na podobnych zasadach jak DOAJ lecz skupiający się na otwartym dostępie do monografii i promowania oraz zwiększania widoczności książek akademickich.
Więcej informacji na temat serwisu dostępne jest tutaj.
It is a service gathering information on open repositories.
More information about the service is available here.
Jest to serwis gromadzący informację na temat otwartych repozytoriów.
Więcej informacji na temat serwisu dostępne jest tutaj.
Jest to projekt promujący zielony otwarty dostęp. Platforma gromadzi metadane i analizuje na ich podstawie dostępność do pełnych tekstów publikacji naukowych, politykę wydawców oraz możliwość otwarcia zamkniętych dotąd prac. Platforma pozwala na m.in. wyszukiwanie tekstów poprzez tytuł, autora, datę czy typ dokumentu.
Więcej informacji dostępne jest na stronie projektu.
Jest to bezpłatna wtyczka do przeglądarek Chrome oraz Firefox ułatwiająca dostęp do pełnotekstowych wersji prac naukowych (jeśli istnieją). Dodatkowo pozwala na podpięcie się za pomocą konta bibliotecznego pozwalając na dostęp do czasopism subskrybowanych przez bibliotekę.
Wtyczka jest dostępna do pobrania tutaj.
Jest to bezpłatna wtyczka do przeglądarek Chrome, Firefox i Safari. Oferuje wyszukiwanie artykułów naukowych, ułatwia dostęp do Google Scholar z dowolnej strony internetowej oraz umożliwia znalezienie pełnego tekstu pracy w sieci lub bibliotece akademickiej.
Narzędzie można pobrać klikając w „Ustawienia” na stronie Google Scholar, a następnie przycisk lub kliknąć w link.
Jest to platforma/wtyczka przenosząca do bezpłatnej wersji tekstu, który został znaleziony przez użytkownika w formie odpłatnej. Open Research Button pozwala na wyszukiwanie tekstów poprzez tytuł, trwałe identyfikatory (m.in. DOI, PMID) czy link do strony artykułu.
Wtyczka dostępna jest do przeglądarek: Chrome, Edge, Firefox, Safari.
Platforma oraz wtyczki dostępne są na stronie Open Research Button.
Jest to bezpłatna wtyczka do przeglądarek Chrome oraz Firefox ułatwiająca dostęp do bezpłatnych pełnotekstowych wersji prac naukowych (jeśli taka istnieje).
Wtyczka dostępna jest na stronie Unpaywall.
Od czerwca 2019 roku Narodowe Centrum Nauki wprowadziło obowiązek przygotowania takich planów w ramach konkursów grantowych.
NCN przygotowało najczęściej zadawane pytania dotyczące PZD – FAQ.
Podczas przygotowywania Planu Zarządzania Danymi (inaczej Data Management Plan, DMP) należy zdecydować, gdzie i na jakich zasadach dane zostaną udostępnione. Repozytorium, w którym udostępnimy dane powinno działać w zgodzie z zasadami FAIR, które mówią, że dane muszą być możliwe do odnalezienia (Findable), dostępne (Accessible), interoperacyjne (Interoperable) oraz możliwe do ponownego użycia (Reusable).
Więcej na temat FAIR.
Istnieją narzędzia wspomagające proces tworzenia planu zarządzania danymi:
DMPonlline jest to kreator online, za pomocą którego można stworzyć PZD. Formularz pozwala na stworzenie planu zawierającego najważniejsze informacje o naszym projekcie oraz dostosować do specyfiki badań i rodzaju generowanych danych. Serwis zawiera wiele wskazówek oraz gotowe wzory PZD wymagane przez instytucje finansujące badania naukowe. Gotowe plany można później pobrać oraz udostępnić.
DMPTool jest to aplikacja online, która ma za zadanie wspomóc naukowców w tworzenie PZD. Narzędzie DMPTool zapewnia łatwy w obsłudze kreator tworzenia PZD, który spełnia wymogi instytucji finansujących. Zawiera również bezpośrednie linki do stron fundatorów, tekst pomocy pozwalający odpowiedzieć na pytania oraz zasoby dotyczące najlepszych praktyk w zakresie zarządzania danymi.
Szablon PZD został przygotowany przez Pełnomocnika ds. Otwartego Dostępu. Ma służyć jako podstawa, na której mogą opierać się wnioskodawcy grantów Narodowego Centrum Nauki. Szablon dostępny jest po kontakcie mailowym oraz w dwóch wersjach: polskiej (grant MINIATURA) oraz angielskiej z polskimi lub angielskimi komentarzami (pozostałe granty).
W celu pomocy naukowcom oraz właściwego przygotowania danych do udostępniania sformułowane zostały zasady FAIR Data.
FAIR Data opisuje jakie powinny być dane, aby uczynić je dostępnymi zarówno dla użytkownika jak i oprogramowania komputerowego przeszukującego bazy danych.
Zasady FAIR:
Wszystkie powyższe zasady są tak naprawdę wytycznymi do pracy z danymi. Zasady FAIR są wciąż rozwijane i doprecyzowywane przez społeczność międzynarodową – Inicjatywa GO FAIR.
Więcej informacji można znaleźć na stronie www.go-fair.org
Jest to koncepcja opracowana przez Tima Bearnsa-Lee, twórcy sieci WWW i prekursora Linked Data. 5-star Open Data jest bardzo proste w swoich założeniach. Opisuje w jaki sposób dane powinny być dostępne, oznaczone oraz powiązane ze sobą.
Jest to projekt partnerski, realizowany w siedmiu uniwersytetach medycznych:
Głównym celem projektu Polska Platforma Medyczna jest cyfrowe udostępnienie zasobów nauki Partnerów Projektu PPM poprzez ich zdeponowanie na serwerach projektowych w postaci elektronicznej i opatrzenie metadanymi, a także udostępnienie w Internecie w formatach dostosowanych do przetwarzania maszynowego.
Więcej informacji o projekcie można znaleźć na stronie Polskiej Platformy Medycznej.
Multidyscyplinarny Otwarty System Transferu Wiedzy – MOST Wiedzy jest to platforma stworzona i uruchomiona przez Politechnikę Gdańską w 2017 roku. Ma ona na celu wspomóc naukowców w promowaniu ich osiągnięć oraz dorobku naukowego. Platforma posiada otwarte repozytorium publikacji naukowych oraz otwarte repozytorium danych naukowych. Umieszczenie pełnych tekstów artykułów w otwartym dostępie zwiększa ich widoczność, a także ułatwia i przyśpiesza komunikację naukową oraz współpracę pomiędzy badaczami.
Multidyscyplinarny Otwarty System Transferu Wiedzy – Open Research Data - MOST Danych. Jest to otwarte repozytorium danych badawczych powstałe przy współpracy Politechniki Gdańskiej wraz z Uniwersytetem Gdańskim oraz Gdańskim Uniwerstytetem Medycznym. Repozytorium zapewnia infrastrukturę umożliwiającą archiwizację oraz udostępnianie informacji oraz materiałów zgromadzonych przez naukowców w toku procesu badawczego. Zwiększając dostępność, poprawę jakości badań oraz możliwość ponownego wykorzystania zasobów naukowych.
Plan S jest to projekt agencji i fundacji finansujących badania zrzeszonych w cOAlition S we wrześniu 2018 roku. Plan S zobowiązuje instytuty i uczelnie do zapewnienia natychmiastowego otwartego dostępu do publikacji naukowych powstających z publicznych lub niepublicznych grantów przyznawanych przez krajowe, regionalne lub międzynarodowe instytucje finansujące i rady ds. badań naukowych. Plan S opiera się na 10 zasadach uzupełnionych o szczegółowe wytyczne dotyczące artykułów naukowych. Zasady oraz ich tłumaczenie dostępne są na stronie cOAliton S (tekst oryginalny) oraz w serwisie Otwarta Nauka (tłumaczenie w języku polskim).
Więcej informacji na temat działań cOAlition S oraz rozwoju Planu S dostępne na stronie.
Informacje są również aktualizowane w serwisie Otwarta Nauka.
Journal Checker Tool (JCT) jest to serwis umożliwiający badaczom sprawdzenie zgodności czasopism i platform publikacyjnych z Planem S. JCT sprawdza czy dane czasopismo oferuje ścieżkę publikacji w otwartym dostępie z licencją CC BY (lub równoważną) i bez embarga oraz czy autorzy mogą zachować prawa autorskie. Serwis dostępny jest w wersji beta.
W języku polskim zwana Strategią Zachowania Praw Autorskich. RRS ma za zadanie umożliwić zachowanie prawa do decydowania przez autora o publikowaniu wyników swoich badań bez embarga czasowego narzuconego przez wydawcę np. w repozytorium o otwartym dostępnie na licencji CC BY. Strategia zakłada, iż autor powinien móc umieścić manuskrypt przynajmniej w wersji postprint (Author Accepted Manuscript) w repozytoriach o otwartym dostępie w tym samym czasie, w którym ukazała się publikacja.
W tym celu naukowcy finansowani przez członków cOAlition S powinni:
„This research was funded, in whole or in part, by [Organisation name, Grant #]. A CC BY or equivalent license is applied to [the AAM/the VoR] arising from this submission, in accordance with the grant’s open access conditions”.
W przypadku jakiegokolwiek sporu z wydawcą autorzy powinni skontaktować się ze swoją organizacją będącą w cOAlition S.
Więcej o RRS można znaleźć na stronie tutaj.
Lista wykorzystanych źródeł do utworzenia FAQ