A wiecie, że w latach 70. przy naszym uczelnianym chórze działał zespół baletowy? Liczył około 30 osób i prezentował przede wszystkim tańce dworskie.
70 lat Chóru UMB to piękny jubileusz. To też świetna okazja by odsłonić kulisy funkcjonowania zespołu, które wraz z upływającym czasem ulegają nieco zatarciu.
Choćby data powołania do życia zespołu. Niby rzecz oczywista. Z prostych obliczeń wynika, że musi to być 1951 rok. Tylko, że sprawa jest bardziej skomplikowana.
Gdzie jest początek?
15 listopada 1964 r. Rada Uczelniana Zrzeszenia Studentów Polskich przy Akademii Medycznej w Białymstoku swoim zarządzeniem powołuje do życia Chór Akademicki. Ten swoją pracą miał przysporzyć sławy i dobrego imienia Uczelni. Wielki wkład w powstanie zespołu miał student III roku medycyny Jerzy Żabiński (późniejszy prezes chóru), a dyrygentem został Mieczysław Szymański. Dość szybko udało się zebrać 40-osobowy zespół.
Młodszym czytelnikom trzeba przypomnieć, że lata 50. i 60. to był w Polsce okres siermiężnego komunizmu. Uczelnia powstawała od zera. Pałac Branickich był odbudowywany z wojennych zniszczeń, powstawały budynki Collegium Primum, Universum, szpital kliniczny. Chór – jak stwierdził pierwszy rektor AMB prof. Tadeusz Kielanowski - miał być odskocznią od nauki dla studentów (równocześnie powstał uczelniany AZS). Sęk w tym, że z powodu trudów tamtego okresu, zespół działał nieregularnie i z przerwami. Nie zachowały się nawet zdjęcia czy materiały dokumentujące jego pracę. Nawet kiedy wznawiano działalność chóru w 1964 roku, pisano, że może teraz wreszcie będzie on działał z powodzeniem. Przez wiele lat właśnie rok 1964 uznawano za datę dającą początek chórowi uczelni.
Dopiero w 1988 roku udało się ostatecznie potwierdzić datę powstania Chóru AMB. Przyjęto, że był to listopad 1951 r. Zrobiono to na podstawie opinii byłych chórzystów, a jednocześnie zasłużonych absolwentów uczelni. W swoich oświadczeniach potwierdzili oni, że byli świadkami i uczestnikami prób zespołu. Stosowny dokument wystawiony 9 grudnia 1988 r. i zatytułowany „Ocalić od zapomnienia” podpisali m.in.: prof. Zbigniew Puchalski (ówczesny rektor AMB, w 1951 r. rozpoczynał studia w AMB), prof. Ida Kinalska (absolwentka naszej Uczelni, wyróżniona tytułem doctora honoris causa UMB), prof. Tadeusz Januszko (student I rocznika AMB, rektor AMB w latach 1973-1974), dr Jerzy Goszczyński (dyrektor szpitala klinicznego w latach 1971-1987). Dokument podpisało więcej osób, tylko wklejono go tak nieszczęśliwie do kroniki chóru (jest w Archiwum UMB), że druga jego strona jest sklejona z pierwszą i bez jej uszkodzenia nie da się na razie rozdzielić tych kartek i poznać reszty sygnatariuszy.
Początki chóru (te z lat 50.) były szalenie trudne. Pierwszym dyrygentem został Janusz Barburski (aktor Teatru Dramatycznego). Próby odbywały się po godz. 21 (po spektaklach w teatrze), a kończyły około północy. Ćwiczono na korytarzu nad Zakładem Anatomii, przy akompaniamencie prywatnego akordeonu dyrygenta. Zespół występował na oficjalnych uroczystościach uczelnianych i miejskich. Był pierwszym takim chórem akademickim w Białymstoku.
Odrodzenie chóru w 1964 roku było już dużo bardziej szczęśliwe. Od tego momentu zespół działa nieprzerwanie do dziś. W tym czasie koncertował w wielu krajach świata, a nagrody na branżowych festiwalach zdobywał nader regularnie.
Balet w Akademii
Dziś Chór UMB liczy około 70 członków, na co wiele osób kręci głową z podziwem. To naprawdę ogromny zespół. W latach 70., kiedy jako jedno ciało działały chór i balet, tych osób było grubo ponad 100!
Początek zespołu baletowego AMB to rok akademicki 1971/72. Choreografem zostaje prof. Cyryl Januszkowski, szanowany i zasłużony pedagog. Pragnął on, by zespół swoimi występami nawiązywał do tradycji koncertów odbywających się w Pałacu Branickich w XVIII wieku. Dlatego uczelniany balet w dość krótkim czasie przygotował pokazy menueta i gawota. Próby odbywały się codziennie i trwały od dwóch do nawet sześciu godzin (członkowie zespołu normalnie pracowali lub studiowali)!
Pierwsze oficjalne wspólne koncerty Chóru i Baletu AMB odbyły się w lutym i marcu 1972 roku. Dochód z tych występów wsparł odbudowę Zamku Królewskiego w Warszawie. W kwietniu zespół artystów z naszej Uczelni, wsparty aktorami Teatru Dramatycznego w Białymstoku oraz Zespołem Kameralnym Białostockiej Orkiestry Symfonicznej, stał się wykonawcą jednego z głównych koncertów V Festiwalu Muzyki i Poezji w Białymstoku pod nazwą „Wieczór w Wersalu Podlaskim”.
Zespół zdobywa liczna nagrody i wyróżnienia, nie tylko artystyczne. Jest zapraszany na występy w całym kraju, ale też za granicą. Rozszerzył także swój repertuar i prezentował tańce także spoza dworskich.
Ostatnia wzmianka o występie Chóry i Baletu AMB pochodzi z 21 lutego 1974 r., kiedy to w Teatrze Żydowskim w Warszawie odbył się koncert „Tobie Ojczyzno” w ramach obchodów XXX-lecia PRL.
Na potrzeby artykułu korzystałem z opracowań historycznych Chóru UMB, które są zgromadzone w Archiwum UMB: Chór i Balet AMB, red. Jan Zaniewski, tekst Antoni Sydor, 1974 r.; 40 lat Chóru AMB, Chór AMB 1951-1991 – Grzegorz Komorowski, Jerzy Konstantynowicz, 1991 r.
Wojciech Więcko
