.png)
W bieżącym roku mija 50 lat od kiedy na naszej uczelni kształcą się stomatolodzy. Swoje powstanie Oddział Stomatologii zawdzięcza Rektorowi AMB prof. Ludwikowi Komczyńskiemu. Widział on potrzebę powołania Wydziału Stomatologicznego ze względu na niedobór lekarzy dentystów na terenie województwa białostockiego (w tym okresie brakowało na naszym terenie około 200 lekarzy tej specjalności).
Drugim powodem była duża liczba kandydatów, którzy nie znajdowali miejsca na Wydziale Lekarskim i mogliby zostać skierowani na studia stomatologiczne. Założenia organizacyjne były gotowe już w latach 1965-66, a rok później utworzono na Wydziale Lekarskim AMB Katedrę Stomatologii pod kierownictwem dr. hab. Bogusława Horodyskiego z Krakowskiej Akademii Medycznej.
Oddział Stomatologiczny Wydziału Lekarskiego AMB został utworzony 24 stycznia 1969 roku zarządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, które weszło w życia 10 lutego. Od semestru letniego roku akademickiego 1968/69 pierwsi studenci rozpoczęli kształcenie w Oddziale. Były to osoby, które rozpoczęły studia na kierunku lekarskim, ale już w trakcie rekrutacji zgłosiły chęć kształcenia w zawodzie lekarza dentysty. Właściwa rekrutacja odbyła się po raz pierwszy następnym roku akademickim. Pierwsza grupa 30 absolwentów Oddziału Stomatologii opuściła mury Akademii Medycznej w Białymstoku w roku 1973. Do chwili obecnej możemy się poszczycić liczbą 3289 absolwentów.
Prof. dr hab. B. Horodyski w 1970 roku został powołany na Kierownika Oddziału Stomatologii Wydziału Lekarskiego AMB na okres lat trzech. Pełniąc funkcje kierownika Oddziału prowadził prace związane z jego organizacją i rozwojem. Po śmierci profesora Bogusława Horodyskiego, we wrześniu 1971 roku na to stanowisko został powołany aż do odwołania doc. dr hab. Stanisław Przylipiak. W 1973 roku formalnie na Uczelni utworzono stanowisko prodziekana ds. stomatologii. Funkcję prodziekana pełnili kolejno: prof. Stanisław Przylipiak (1973-81 i 1984-90), doc. Helena Korn-Rydzewska (1981-84), prof. Wanda Stokowska (1990-96 i 2002-05), prof. Stanisława Zyta Grabowska (1996-2002) prof. Danuta Waszkiel (2005-12), dr hab. Anna Kierklo (2012-2016) i dr hab. Teresa Sierpińska (od 2016).
Krokiem milowym w rozwoju białostockiej stomatologii było powołanie 1 kwietnia 1971 roku Instytutu Stomatologii, w skład którego wchodziły cztery jednostki naukowe: Zakład Stomatologii Zachowawczej, Klinika Chirurgii Szczękowej, Zakład Protetyki Stomatologicznej i Zakład Ortodoncji. Kierownikami zostali: doc. dr hab. Bogusław Horodyski, doc. dr hab. Bronisława Ross, dr n. med. Waldemar Faliński i doc. dr hab. Stanisław Przylipiak. Funkcję Dyrektora Instytutu pełnili: prof. Bogusław Horodyski, prof. Stanisław Przylipiak, prof. Ewa Szymaniak oraz prof. Wanda Stokowska. Instytut Stomatologii jako jednostka organizacyjna został rozwiązany w roku 2001.
Początkowo kadra dydaktyczna Oddziału Stomatologii AMB składała się z lekarzy dentystów, którzy przyjechali do Białegostoku z całej Polski. Stopniowo zasilali ją niektórzy z absolwentów kolejnych roczników Oddziału. Asystenci zajmowali się nie tylko dydaktyką i udzielaniem świadczeń zdrowotnych, ale od początku intensywnie pracowali naukowo. Niestety, w 1971 roku życie i karierę prof. B. Horodyskiego przerwała jego tragiczna śmierć (zginął w wypadku samochodowym). Na jego miejsce przyjechała z Akademii Medycznej w Łodzi doc. dr hab. Ewa Szymaniak, która przez wiele lat tworzyła białostocką szkołę stomatologii. Kolejne lata przyniosły szereg prac naukowych, które owocowały uzyskiwaniem przez pracowników poszczególnych jednostek stopnia doktora nauk medycznych i doktora habilitowanego. Wydział Lekarski z Odziałem Stomatologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku możliwość doktoryzowania w zakresie stomatologii uzyskał w roku 2006, a cztery lata później otrzymał uprawnienia habilitacyjne. Do chwili obecnej nadano 57 stopni doktora nauk medycznych oraz 8 stopni doktora habilitowanego w dyscyplinie stomatologia. W ciągu minionych 50 lat następujące osoby otrzymały nominacje profesorskie: prof. Bogusław Horodyski (1971), prof. Ewa Szymaniak (1979), prof. Stanisław Przylipiak (1980), prof. Wanda Stokowska (2000), prof. Stanisława Zyta Grabowska (2005), prof. Danuta Waszkiel (2009), prof. Maria Gołębiewska (2009), prof. Małgorzata Pietruska (2013), prof. Anna Zalewska (2018).
Wraz z rozwojem kadry naukowej na Oddziale Stomatologii tworzone były nowe jednostki naukowe. Jako pierwsze z Zakładu Stomatologii Zachowawczej wyodrębniły się Zakład Stomatologii Dziecięcej (2001) oraz Zakłady Propedeutyki Stomatologii i Stomatologii Społecznej i Profilaktyki (2002). W 2005 roku powstały Zakłady Chorób Przyzębia i Błony Śluzowej Jamy Ustnej oraz Chirurgii Stomatologicznej. Jako ostatnia jednostka został w 2014 roku utworzony Zakład Stomatologii Zintegrowanej, zamieniony w 2017 roku w Katedrę Stomatologii Zintegrowanej, w skład której oprócz ww. Zakładu wchodzi Samodzielna Pracownia Gerostomatologii przekształcona z Zakładu Stomatologii Społecznej i Profilaktyki.
Baza lokalowa Oddziału Stomatologii Wydziału Lekarskiego AMB była początkowo bardzo skromna. Sytuacja poprawiła się w październiku 1971 roku, kiedy Instytut otrzymał na swoją siedzibę budynek przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 24a z salą wykładową na 220 osób. Od 2011 roku nosi on nazwę Centrum Dydaktyki Stomatologicznej. Wraz z rozwojem Instytutu i zwiększaniem się liczby studentów, stomatologia otrzymywała kolejne pomieszczenia przy ulicach Mickiewicza 4 (sala fantomowa), Sienkiewicza 40, Rynek Kościuszki 4, M. Skłodowskiej-Curie 7. Jednakże było to stare budownictwo, które nie umożliwiało właściwej adaptacji na cele dydaktyczne i lecznicze - obecnie pomieszczenia te nie są już używane przez stomatologię. W 2000 roku Instytut wzbogacił się o pomieszczenia w Collegium Novum, do których przeniesiono Zakład Ortodoncji oraz część sal klinicznych Zakładu Protetyki Stomatologicznej i Zakładu Stomatologii Zachowawczej oraz Zakład Stomatologii Dziecięcej. Kolejne jednostki znajdowały swoją siedzibę w budynku przy ul. Waszyngtona 13 (Zakład Chorób Błony Śluzowej i Przyzębia) i ul. Akademickiej 3 (Zakład Stomatologii Społecznej i Profilaktyki). W latach 2007 - 2011 pierwsza siedziba Instytutu Stomatologii przeszła gruntowną modernizację. W 2008 roku Klinikę Chirurgii Szczękowo-Twarzowej przeniesiono do nowego skrzydła w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym. W oddanym do użytku w 2017 roku Centrum Symulacji Medycznej znajdują się dwie nowoczesne sale fantomowe i laboratorium materiałowe Zakładu Propedeutyki Stomatologii.
Od 20 lat bazą kliniczną dydaktyki stomatologicznej Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku jest Specjalistyczna Lecznica Stomatologiczna Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Sp. z o.o. Podmiot w zmienionej formie organizacyjno-prawnej, funkcjonuje od 1999 r., kiedy zgodnie z Zarządzeniem JM Rektora Akademii Medycznej w Białymstoku powołany został Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Specjalistyczna Lecznica Stomatologiczna Akademii Medycznej w Białymstoku.
Oddział Stomatologii kształci nie tylko lekarzy dentystów. W roku 2009 utworzony został kierunek techniki dentystyczne. Dzięki temu adepci obu specjalność już w trakcie studiów uczą się współpracy na linii lekarz dentysta-technik. Jednym ze sposobów są wspólne wyjazdy szkoleniowe do Włoch w ramach „Programu rozwoju kompetencji studentów kierunku Techniki Dentystyczne i kierunku Lekarsko-Dentystycznego UMB” współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (POWER 2014-2020). Zakład Technik Dentystycznych wchodzi w skład Katedry Protetyki i mieści się w Collegium Pathologicum UMB.
Białostocka stomatologia znana jest z wysokiego poziomu kształcenia studentów, czego potwierdzeniem są dobre wyniki uzyskiwane przez naszych absolwentów w Lekarsko-Dentystycznym Egzaminie Końcowym. Pozytywne opinie o wiedzy i umiejętnościach naszych absolwentów wyrażają ich pracodawcy oraz pacjenci. Stomatolodzy z UMB są także cenieni na forum krajowym i zagranicznym. Pracownicy naukowo-dydaktyczni Oddziału od wielu lat są we władzach Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego i jego Sekcji Specjalistycznych oraz innych towarzystw naukowych, piastują stanowiska konsultantów krajowych - dr hab. Teresa Sierpińska w dziedzinie protetyki stomatologicznej i wojewódzkich – obecnie prof. dr hab. Małgorzata Pietruska, prof. Maria Gołębiewska, dr hab. Grażyna Marczuk-Kolada, dr hab. Izabela Szarmach, dr hab. Magdalena Wilczyńska-Borawska, dr n. med. Anna Wincewicz-Pietrzykowska. Profesorzy i doktorzy habilitowani są członkami redakcji krajowych i zagranicznych czasopism naukowych. Wielu pracowników Oddziału zostało uhonorowanych odznaczeniami państwowymi, nagrodami Ministra Zdrowia oraz nagrodami Rektora Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. W 2017 prof. Wanda Stokowska, wieloletni kierownik Zakładu Stomatologii Zachowawczej, w uznaniu dorobku naukowo-dydaktycznego, otrzymała Honorową Nagrodę Zaufania Złoty Otis.
Białostocka stomatologia jest gotowa na wyzwania nadchodzące w kolejnym pięćdziesięcioleciu jej istnienia. Rozpoczyna ten czas sukcesem, jakim jest pozyskanie prawie 9 mln złotych z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na projekt „Zintegrowany Program Kształcenia z wykorzystaniem innowacyjnych metod w zespole stomatologicznym” (POWR.03.05.00-IP.08-00-PZ1/18). W ramach tego projektu baza dydaktyczna Oddziału zostanie wzbogacona o najnowszy sprzęt m.in. z zakresu stomatologii cyfrowej, powstanie także platforma e-learningowa umożliwiająca prowadzenie nowoczesnych form kształcenia. Zarówno nauczyciele akademiccy, jak i studenci odbędą liczne szkolenia. Utworzony zostanie nowy kierunek Higiena stomatologiczna. Dzięki tym działaniom nasi absolwenci będę jeszcze lepiej przygotowani do pracy zawodowej i gotowi, by stawić czoło wyzwaniom jakie w XXI wieku przed nimi stawia społeczeństwo.
Dr hab. Joanna Bagińska,
Zakład Propedeutyki Stomatologii
