Historia chirurgii klinicznej w Białymstoku datuje się od 1952 roku, kiedy wraz z utworzeniem Akademii Medycznej została powołana Katedra i Klinika Chirurgii Akademii Medycznej w Białymstoku, którą jako pierwszy kierował dr med. Feliks Oleński. W 1954 roku katedra została podzielna na dwie odrębne kliniki.
- Powstała z podziału II Klinika Chirurgiczna działała przez 9 lat na bazie Państwowego Szpitala Chirurgicznego zlokalizowanego przy ulicy Piwnej 14. Pierwszym kierownikiem II Kliniki Chirurgicznej został prof. dr n. med. Tadeusz Jankowski, absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, uczeń prof. Tadeusza Butkiewicza. Ówczesną kadrę Kliniki tworzyli białostoccy chirurdzy:
- dr med. Władysław Giedrojć- Juraha
- dr. Adam Dowgird
- dr Józef Zalewski
- dr Eugeniusz Bernacki
- dr Michał Sidorczuk
- dr Teresa Masłowska
- dr Sabina Malewska
- dr Piotr Podsiadły
- dr Józef Sidorowicz
Od początku istnienia pomimo szczupłej bazy lokalowej Klinika rozpoczęła działalność dydaktyczną dla studentów medycyny specjalizując się w operacyjnym leczeniu schorzeń jamy brzusznej i chirurgii urazowej.
Na przełomie stycznia i lutego 1963 roku II Klinika uzyskała nową bazę lokalową w Państwowym Szpitalu Klinicznym, oddanym do użytku w grudniu 1962. Zajmowała wówczas pomieszczenia na V piętrze: odcinek "A"- o profilu chirurgii jamy brzusznej (32 łóżka), odcinek "B" - o profilu urologicznym i torakochirurgicznym (32 łóżka) oraz na III piętrze: odcinek "C" - o profilu chirurgii urazowej, ortopedycznej i szczękowej (32 łóżka). W pierwszych latach hospitalizowano rocznie od 1500 do 1700 chorych, z których większość była leczona operacyjnie. Głównym profilem naukowym kliniki była chirurgia dróg żółciowych, wątroby i trzustki. Profesor Tadeusz Jankowski, wybitny chirurg i naukowiec, był wówczas jednym z twórców polskiej szkoły chirurgii jamy brzusznej, współautorem podręczników z tej dziedziny. Pracę w Klinice w tym czasie rozpoczęli poza wymienionymi uprzednio następujący asystenci:
- dr Adam Mroczek
- dr Ludwik Ostrowski
- dr Wacław Karkoszka
- dr Henryk Dadan
- dr Andrzej Klepacki
- dr Bohdan Kozłowski
- dr Anatol Nazarkiewicz
- dr Kazimierz Karaszewski
- dr Henryk Miksza
- dr Andrzej Madejski
- dr Andrzej Har
- dr Michał Grygoruk
- dr Krystian Nietresta
- dr Ikena Kicińska
- dr Lidia Malinowska
- dr M. Świrkowska - Tyszkiewicz
- dr Idalia Połońska - Miksza
Okres pracy w Klinice niektórych z wymienionych lekarzy wynosił jedynie od 1 roku do 2 lat.
W 1968 roku, po śmierci prof. Tadeusza Jankowskiego, kierownikiem Kliniki został jego uczeń : prof. dr med. Józef Zalewski. W latach 1970- 1981 pełnił on funkcję Dyrektora Instytutu Chirurgii utworzonego z istniejących w Akademii Medycznej obu klinik chirurgicznych. W tym czasie wyodrębniono jako samodzielne jednostki organizacyjne: Klinikę Ortopedii, Klinikę Torakochirurgii, Klinikę Urologii oraz Zakład Anestezjologii.
W 1978 roku II Klinika Chirurgiczna zmieniła nazwę na: ,,Klinika Chirurgii Gastroenterologicznej'', co odzwierciedlało jej główny profil specjalności. Baza łóżkowa Kliniki uległa uszczupleniu do 35 łóżek, a liczba zatrudnionych lekarzy została zmniejszona. Kadrę Kliniki stanowili wówczas oraz w kolejnych dziesięcioleciach następujący lekarze:
- prof. Józef Zalewski
- prof. Eugeniusz Bernacki
- dr hab. Henryk Dadan
- dr hab. Andrzej Klepacki
- dr Roman Bandurski
- dr Włodzimierz Markiewicz
- dr Wojciech Michalik
- dr Leszek Andrzejewski
- dr Edwin Szeląg
- dr Piotr Truszkowski
- dr Bogdan Zalewski
- dr Zbigniew Kamocki
- dr Bogna Okulczyk
- dr Wojciech Stocki
- dr Wojciech Tołwiński
- dr Dariusz Cepowicz
- dr Mariusz Gryko
- dr Piotr Myśliwiec
- dr Adam Kukliński
W Klinice leczono rocznie 900-1000 chorych, z tego 750-850 było operowanych. Działalność naukowa dotyczyła głównie patologii chorób nowotworowych przewodu pokarmowego, w tym głównie: żołądka, jelita grubego, dróg żółciowych i trzustki. Spośród nowoczesnych metod postępowania chirurgicznego wprowadzonych w tym okresie należy wymienić:
Śródoperacyjne wziernikowanie dróg żółciowych.
Chirurgiczne leczenie kalectwa żółciowego.
Chirurgiczne leczenie ciężkiego, krwotoczno- martwiczego zapalenia trzustki metodą ,,otwartego brzucha''.
Chirurgiczne leczenie nowotworów przewodu pokarmowego z użyciem szwów mechanicznych.
Wprowadzenie laparoskopii już na początku lat 90-tych.
Dorobek naukowy Kliniki z tego okresu czasu stanowi około 500 publikacji i doniesień z zakresu chirurgii gastroenterologicznej, które ukazały się w różnych czasopismach lekarskich. Przez wiele lat były prowadzone w Klinice badania naukowe objęte programami resortowymi i rządowymi. Pracownicy Kliniki brali aktywny udział w licznych ogólnopolskich i międzynarodowych zjazdach i sympozjach naukowych. Samodzielni pracownicy nauki opracowali ponad 80 recenzji prac doktorskich i habilitacyjnych oraz oceny dorobku naukowego kandydatów na stopień profesora. Byli także autorami licznych rozdziałów w podręcznikach z zakresu chirurgii.
Działalność dydaktyczna Kliniki obejmowała zarówno szkolenie przed i podyplomowe jak również prowadzenie specjalizacji z zakresu chirurgii ogólnej.
W ramach szkolenia przed-dyplomowego w Klinice prowadzone były zajęcia w formie ćwiczeń, seminariów oraz wykładów ze studentami wydziałów: lekarskiego z oddziałem stomatologii, farmacji, pielęgniarstwa.
Szkolenie podyplomowe obejmo-wało liczne kursy specjalizacyjne z zakresu chirurgii gastroenterologicznej, w których uczestniczyło rocznie od kilkunastu do kilkudziesięciu lekarzy.
Pracownicy Kliniki brali również czynny udział w kursach prowadzonych przez inne jednostki organizacyjne Akademii Medycznej. W tym okresie w Klinice ponad 80 lekarzy uzyskało I lub II stopień specjalizacji z zakresu chirurgii ogólnej. Szkolenie prowadzone przez lekarzy Kliniki obejmowało również posiedzenia Białostockiego Oddziału Towarzystwa Chirurgów Polskich. Samodzielni pracownicy naukowi Kliniki brali aktywny udział w życiu Białostockiego Oddziału Towarzystwa Chirurgów Polskich będąc przez wiele lat przewodniczącymi lub członkami Zarządu Oddziału.
W latach 1957-1959 Profesor Tadeusz Jankowski pełnił funkcję Prorektora do spraw klinicznych Białostockiej Akademii Medycznej, natomiast w latach 1991-1993 tę samą funkcję pełnił Profesor Andrzej Klepacki.
W latach 60-tych i 70-tych Kierownik Kliniki był równocześnie Konsultantem Wojewódzkim w zakresie chirurgii ogólnej regionu północno- wschodniej Polski.
Od 1996 roku po przejściu na emeryturę Profesora Józefa Zalewskiego kierownictwo Kliniki przejął Prof. dr hab. med. Zdzisław Piotrowski, uczeń Prof. Feliksa Oleńskiego i Prof. Antoniego Tołłoczki, który kontynuował profil naukowy i dydaktyczny Kliniki. W 2003 roku nazwa Kliniki została zmieniona na: ,,II Klinika Chirurgii Ogólnej i Gastroenterologicznej'', co oddaje jej pełny profil działalności.
Od 1 października 2004 roku obowiązki Kierownika II Kliniki pełni prof dr hab.n med. Bogusław Kędra, absolwent Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, uczeń Profesora Tadeusza Popieli.
Od momentu utworzenia Kliniki 7 doktorów habilitowanych uzyskało tytuł profesora:
- dr hab. n med. Tadeusz Jankowski
- dr hab. n med. Józef Zalewski
- dr hab. n med. Eugeniusz Bernacki
- dr hab. n med. Andrzej Klepacki
- dr hab. n med. Zdzisław Piotrowski
- dr hab. n med. Bogusław Kędra
Stopień doktora habilitowanego uzyskali:
- dr n med. Adam Dowgird
- dr n med. Stanisław Bednarzewski
- dr n med. Eugeniusz Bernacki
- dr n med. Józef Zalewski
- dr n med. Henryk Dadan
- dr n med. Andrzej Klepacki
- dr n med. Mariusz Gryko
- dr n med. Zbigniew Kamocki
Stopień doktora nauk medycznych uzyskali:
- lek. med. Adam Dowgird
- lek. med. Eugeniusz Bernacki
- lek. med. Józef Zalewski
- lek. med. Stanisław Sidorowicz
- lek. med. Ludwik Ostrowski
- lek. med. Adam Mroczek
- lek. med. Piotr Podsiadły
- lek. med. Jarosław Szmurło
- lek. med. Henryk Dadan
- lek. med. Andrzej Klepacki
- lek. med. Wacław Karkoszka
- lek. med. Stanisław Sierko
- lek. med. Marian Panek
- lek. med. Krzysztof Kanigowski
- lek. med. Jan Czerniawski
- lek. med. Mieczysław Wasielica
- lek. med. Andrzej Dąbrowski
- lek. med. Lech Zaremba
- lek. med. Włodzimierz Markiewicz
- lek. med. Bogdan Zalewski
- lek. med. Elżbieta Stankiewicz-Dziemianiuk
- lek. med. Zbigniew Kamocki
- lek. med. Wojciech Stocki
- lek. med. Wojciech Tołwiński
- lek. med. Bogna Okulczyk
- lek. med. Dariusz Cepowicz
- lek. med. Mariusz Gryko
- lek. med. Piotr Myśliwiec
- lek. med. Roman Bandurski
- lek. Adam Kukliński
- mgr. Magdalena Grassman
- lek. Konrad Zaręba
- lek stom. Maciej Złotkowski
- lek. Joanna Hołody- Zaręba
- mgr. Monika Chomczyk
- lek. Andrzej Roszkowski
- mgr. Joanna Kiśluk
- lek. Marcin Juchimiuk
- lek. Natalia Wodyńska
Opracowała: dr med. Bogna Okulczyk