Tematy ćwiczeń
- Metody izolacji komórek układu odpornościowego. Organizacja Zakładu Immunologii, zasady BHP.
A) Metody badań immunologicznych
B) Pobieranie i przechowywanie materiału do badań immunologicznych.
C) Płyny hodowlane i podłoża stosowane w immunodiagnostyce.
D) Metody izolacji komórek.
Ćwiczenie praktyczne:
- Izolacja leukocytów w gradiencie gęstości.
Odporność nieswoista komórkowa, ilościowa ocena leukocytów:
Wstęp do immunologii, podstawowe definicje:
A) Rola układu odpornościowego;
B) Budowa narządów, tkanek i naczyń limfatycznych;
C) Główne typy odpowiedzi immunologicznej;
D) Definicja odporności wrodzonej, odporności nabytej;
E) Rozwój i dojrzewanie systemu odpornościowego;
F) Nieswoiste mechanizmy obronne:
- bariery fizyczne, wydzieliny, komensale;
- miejsce, działanie ochronne;
G) Mechanizm działania kwasów organicznych, kwasów tłuszczowych, śliny, łez, laktoferyny, transferyny, laktoperoksydazy, HCl, kwasów żółciowych, trypsyny, śluzu, spermy;
H) Komórki odpowiedzi nieswoistej.
Ćwiczenie praktyczne:
- Ocena ilościowa leukocytów w komorze Burkera
- Ocena żywotności komórek z wykorzystaniem błękitu trypanu
- Komórki układu fagocytarnego.
Neutrofile, monocyty/makrofagi, komórki NK, bazofile i mastocyty, eozynofile:
A) Leukopoeza, granulopoeza – powstawanie komórek;
B) Budowa komórki: wielkość, jądro i inne organelle komórkowe, receptory;
C) Biologiczna rola.
Ćwiczenie praktyczne:
- Morfologiczna ocena leukocytów.
- Migracja i chemotaksja leukocytów.
A) Komórki zdolne do migracji i chemotaksji
B) Proces adhezji leukocytów, etapy
C) Migracja leukocytów
D) Chemotaksja leukocytów
E) Receptory biorące udział w chemotaksji
F) Czynniki chemotaktyczne: przykłady, źródło, mechanizm działania
Ćwiczenie praktyczne:
- Test chemotaksji neutrofilów metodą filtrową (w komorze Boydena)
- Fagocytoza
A) Komórki zdolne do fagocytozy
B) Fagocytoza:
- immunologiczna - przebieg, receptory uczestniczące;
- nieimmunologiczna - przebieg, receptory uczestniczące.
C) Opsoniny: swoiste, nieswoiste
D) Etapy procesu fagocytozy
Ćwiczenie praktyczne:
- Test fagocytozy z lateksem.
- Mechanizm wewnątrzkomórkowego zabijania.
A) Mechanizm zależny od tlenu:
- Rola oksydazy NADPH;
- Przebieg reakcji;
- Rola dysmutazy ponadtlenkowej, mieloperoksydazy;
- Biologiczna rola reaktywnych form tlenu;
B) Mechanizm niezależny od tlenu:
- Biologiczna rola enzymów pochodzących z ziarnistości: BPI, katepsyna G, defensyny, lizozym, laktoferyna, elastaza.
Ćwiczenie praktyczne:
- Test NBT wg Parka.
- Odpowiedź nieswoista humoralna.
A) Aktywatory drogi klasycznej, alternatywnej i lektynowej
B) Przebieg reakcji kaskady układu dopełniacza w drodze klasycznej, alternatywnej i lektynowej
C) Rola kompleksu atakującego błonę (MAC – membrane attack complex)
D) Mechanizmy kontrolujące aktywację dopełniacza
E) Biologiczna rola układu dopełniacza: korzystna i niekorzystna
Ćwiczenie praktyczne:
- Test CH50 ELISA.
- Komórki odpowiedzi swoistej – ocena ilościowa.
A) Odpowiedź swoista komórkowa, humoralna
B) Definicje: immunogenność, antygenowość, hapteny, determinanty antygenowe
C) Antygeny grasiczozależne, grasiczoniezależne, heterofilne
D) Morfologia limfocytów
E) Dojrzewanie i różnicowanie limfocytów
F) Populacje limfocytów
G) Markery powierzchniowe limfocytów – antygeny różnicowania CD (ang. cluster of differentiation)
Ćwiczenie praktyczne:
- Ocena ilościowa populacji limfocytów metodą cytometrii przepływowej.
- Funkcje komórek odporności komórkowej swoistej – limfocytów T i B.
A) Odpowiedź nabyta: bierna, czynna, sztuczna, naturalna
B) Biologiczna rola limfocytów:
- T cytotoksycznych;
- NKT;
- LGL – NK;
- T regulatorowych;
- T helperowych;
- B
C) Zjawisko prezentacji antygenów
Ćwiczenie praktyczne:
- Test transformacji blastycznej.
- Mediatory reakcji immunologicznych (cytokiny).
A) Właściwości cytokin: plejotropowość, powtórkowość (redundancja), synergizm, antagonizm, kaskadowość
B) Oddziaływanie cytokin: auto-, para-, endokrynne
C) Charakterystyka cytokin pro- i antyzapalnych
D) Podział cytokin i ich charakterystyka:
- Interleukiny
- Chemokiny
- Interferony
- Nadrodzina czynnika martwicy nowotworów
- Czynniki wzrostu
E) Rola cytokin
Ćwiczenie praktyczne:
- Test hamowania migracji leukocytów.
- Cytotoksyczność.
A) Mechanizmy cytotoksyczności – nadwrażliwość typu II
- Z udziałem układu dopełniacza
- ADCC
- Limfocyty Tc
- Komórki NK, monocyty/makrofagi, granulocyty
B) Znaczenie cytotoksyczności w odpowiedzi immunologicznej
Ćwiczenie praktyczne:
- Test pochłaniania i redukcji MTT.
- Apoptoza.
A) Pojęcie apoptozy
B) Przebieg procesu apoptozy
C) Cechy charakterystyczne komórek apoptotycznych i nekrotycznych:
- Wykładnik fizjologiczny
- Cechy biochemiczne
- Cechy morfologiczne
D) Regulatory procesu apoptozy: induktory, inhibitory
E) Rola procesu apoptozy w fizjologii i patologii
Ćwiczenie praktyczne:
- Immunofluorescencyjna metoda morfologicznej oceny apoptozy leukocytów.
- Odporność swoista humoralna – przeciwciała.
A) Charakterystyka immunoglobulin surowicy krwi:
- Synteza i powstawanie przeciwciał
- Budowa immunoglobulin
- Cechy przeciwciał: wartościowość, powinowactwo, zachłanność
- Podział immunoglobulin na klasy i podklasy, charakterystyka
- Biologiczna rola przeciwciał
- Przeciwciała monoklonalne
B) Precypitacja:
- Ogólna charakterystyka reakcji precypitacji
Ćwiczenie praktyczne:
- Metody jakościowej oceny białek odpornościowych: immunoprecypitacja, immunoelektroforeza.
- Ilościowa ocena przeciwciał i antygenów.
A) Testy ilościowe z wykorzystaniem odczynników znakowanych:
- Radioizotopami - metoda RIA
- Enzymami - metoda ELISA, rodzaje znaczników enzymatycznych, połączeń antygen-przeciwciało, substraty;
- Metody homogenne, heterogenne
- Metody kompetycyjne
- Sandwich ELISA
B) Nefelometria
C) Turbidymetria
D) Immunodyfuzja radialna
Ćwiczenie praktyczne:
- Testy oceny ilościowej białek: ELISA, metoda immunodyfuzji wg Mancini.
- Wykorzystanie reakcji antygen-przeciwciało w diagnostyce. Test.
A) Aglutynacja:
- Ogólna charakterystyka reakcji aglutynacji
- Aglutynacja bezpośrednia oraz pośrednia
- Zastosowanie w serologii grup krwi
Ćwiczenie praktyczne:
- Typowanie grup krwi w układzie ABO i antygenu D układu Rh.