Szanowni Państwo,
Uprzejmie informujemy, iż w wystąpieniu pokontrolnym Najwyższej Izby Kontroli z 18 sierpnia 2023 roku, zmienionym zgodnie z treścią uchwały nr KPK-KPO.441.151.2023 Zespołu Orzekającego Komisji Rozstrzygającej Najwyższej Izbie Kontroli z dn. 20 listopada 2023 roku w sprawie kontroli I/23/001 „Efektywność funkcjonowania Laboratorium Obrazowania Molekularnego i Rozwoju Technologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Sp. z o.o. w latach 2015-2022",
Najwyższa Izba Kontroli przyznała Laboratorium Obrazowania Molekularnego i Rozwoju Technologii UMB Sp. z o. o. (pkt 2.3, str. 17) najwyższą w swojej skali ocenę POZYTYWNĄ.
Rzeczywiście, Laboratorium Obrazowania Molekularnego i Rozwoju Technologii Sp. z o. o., jako spółka, której właścicielem jest w 100% Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, pomimo braku oczekiwanego finansowania badania PET/MR przez NFZ odniosła bezprecedensowy sukces w latach 2015-2022 w realizacji celów leczniczych, naukowych i dydaktycznych, dla których została powołana.
Przede wszystkim należy podkreślić, że pomimo braku finansowania przez Narodowy Fundusz Zdrowia jednoczasowego badania hybrydowego, badania PET/MR wykonano ponad 1500 pacjentom - dzięki pozyskiwanym funduszom naukowym oraz finansowaniu komercyjnemu, umożliwiając unikalną w skali kraju diagnostykę chorym z rakiem gruczołu krokowego, nowotworami płuc, rakiem jajnika, nowotworami głowy i szyi, gruczolakami przytarczyc czy chorobami zapalnymi, sercowo-naczyniowymi i metabolicznymi.
Podkreślam, że tylko 0,3% wśród badanych stanowili pracownicy Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, którzy mieli odpowiednie wskazania medyczne do badania. Należy również uszczegółowić medialne informacje, że „67% pacjentów objętych badaniem PET/MR w ramach jednego z projektów stanowili pracownicy UMB”. Uprzejmie informujemy, że dotyczyło to tylko 1 (słownie jednego) badania i 4 (słownie czterech) pracowników UMB spośród 6 biorących udział we wstępnej fazie przygotowawczej eksperymentu medycznego. Wykonanie tych badań naukowych wśród pracowników jednostki wynikało z potrzeby przygotowania nowatorskiego protokołu eksperymentu medycznego, dotychczas nie wykonywanego w naszym kraju. Jednocześnie należy podkreślić, że z uwagi na cel badania i metodę jego przeprowadzenia badanie PET/MR mogło posłużyć wyłącznie do celów naukowych oceny metabolizmu glukozy w organizmie, a więc było całkowicie niediagnostyczne z punktu widzenia uczestników badania. Ze względu na czasochłonność (badanie trwało 4-6 godzin) i brak możliwości rekrutacji pacjentów w okresie pandemii nie było możliwości kontynuacji tych badań.
Nowoczesne badania PET/MR, chociaż niefinansowane przez system publicznej ochrony zdrowia, były, są i będą priorytetową aktywnością należącej do Uczelni Spółki, ale naszym celem było także maksymalne wykorzystanie potencjału posiadanego urządzenia tak, by nawet w przerwach między badaniami PET/MR nie pozostawało ani na chwilę bezczynne. Stąd też podjęliśmy ogromny i bezprecedensowy w skali kraju i godny rozpowszechnienia wysiłek maksymalnego wykorzystania potencjału urządzenia i wykonywania badań MR, w przerwach między badaniami PET/MR. Dodam, że badania MR nie odbywały się kosztem utrudnionego dostępu do badania PET/MR. Strategia ta pozwoliła tysiącom pacjentów z często bardzo poważnymi schorzeniami na dostęp do niezwykle precyzyjnego badania rezonansem 3 teslowym (3T), co przyniosło olbrzymie korzyści diagnostyczne.
Należy także podkreślić, że w związku z faktem, iż wszyscy członkowie Zarządu osiągającej dodatnie wyniki finansowe Spółki w latach 2015-2023 wykonywali swoje obowiązki bez żadnego stałego wynagrodzenia, dwukrotnie dwóm członkom Zarządu przyznano nagrody za realizację celów zarządczych. Należy podkreślić, że wypłacona w ciągu 8 lat łączna kwota nagród (w sumie 94 tys. zł brutto, co daje 490 zł miesięcznie) dalece odbiega od porównywalnych wynagrodzeń członków zarządów podobnych spółek posiadających kilku-kilkunastomilionowe przychody rocznie. Co więcej kwota ta została w 100% zwrócona spółce po uzyskaniu od NIK informacji, że ze względów formalnych nie można wypłacać nagród/premii osobom, które nie otrzymują stałego wynagrodzenia. Przyjęliśmy tę interpretację z pełnym zrozumieniem.
Zrealizowane przez spółkę LOMIRT UMB cele lecznicze:
W ramach prowadzenia działalności leczniczej oraz realizacji usług w zakresie ochrony zdrowia wykonano ponad 42 tys. badań MR pacjentom z Białegostoku oraz całego Podlasia przy użyciu dotychczas niedostępnego najnowocześniejszego rezonansu magnetycznego 3 teslowego (3T), uzyskując istotnie lepszą, dokładniejszą diagnostykę obrazową i poprawę komfortu pacjenta dzięki wyższej jakości, dokładności obrazu oraz znaczącemu skróceniu czasu badania. Wielokrotnie te najnowocześniejsze badania były procedurami, które przyspieszały diagnostykę, pozwalały na postawienie właściwego rozpoznania i przyczyniały się do ratowania życia i zdrowia pacjentów, a więc urządzenie było jak najlepiej i w jak najszerszym zakresie wykorzystywane dla dobra pacjentów.
W związku z przedłużającym się brakiem możliwości finansowania badania PET/MR przez NFZ, władze UMB podjęły decyzję o powstaniu pracowni LOMScan, którego LOMiRT został większościowym udziałowcem oraz pozyskaniu aparatu PET/CT i podpisaniu kontraktu z NFZ. Dzięki tym decyzjom organu nadzorującego od 2023 roku wykonano w ramach naszej pracowni DODATKOWO ponad 2075 badań PET/CT umożliwiając zwiększenie dostępności do specjalistycznej diagnostyki pacjentom z chorobami nowotworowymi.
Należy podkreślić, że dzięki powstaniu LOMIRT, pozyskanej infrastrukturze diagnostyczno-badawczej PET/MR i PET/CT oraz wykonywanym badaniom diagnostycznym możliwe było budowanie w latach 2015-2020 zespołu wysoko wykwalifikowanych specjalistów w zakresie medycyny nuklearnej, którzy mają być w niedalekiej przyszłości filarem Kliniki Medycyny Nuklearnej i Teranostyki w planowanym Uniwersyteckim Centrum Onkologii (Szpital USK przy ul Żurawiej).
Należy się zgodzić z sugestią, wyrażoną przez kontrolerów Najwyższej Izby Kontroli, że potencjał urządzenia mógłby być w większym stopniu wykorzystany do badań hybrydowych PET/MR, gdyby istniała możliwość finansowania tych badań z Narodowego Funduszu Zdrowia, jak zakładano w Studium Wykonalności projektu w 2014 roku. Niestety, pomimo iż władze UMB nadzorujące LOMIRT podejmowały w tej sprawie wiele wysiłków w NFZ i MZ, także przy wsparciu całego polskiego środowiska Medyków Nuklearnych, do chwili obecnej badanie PET/MR nie zostało ujęte w koszyku świadczeń refundowanych i Narodowy Fundusz Zdrowia nie ogłosił dotychczas żadnego konkursu na realizację badań PET/MR.
W ostatnim okresie pojawiła się jednak w tym obszarze szansa na zmianę w związku z przygotowywanym przez Ministerstwo Zdrowia projektem Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1.10.2024 r (zmieniającym rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej) dotyczącym refundowania badań PET/MR dla dzieci i we wskazaniach onkologicznych, w tym dla pacjentów z rakiem gruczołu krokowego.
Wierzymy, że związku z powyższym Decydenci Najwyższej Izby Kontroli podejmą wszelkie systemowe działania na poziomie Ministerstwa Zdrowia i NFZ wspierające ośrodki posiadające PET/MR, aby te kosztowne urządzenia wykorzystywały w pełni swój potencjał.
Zrealizowane przez spółkę LOMIRT UMB cele naukowe:
Powstanie spółki LOMIRT UMB pozwoliło na realizację zadań badawczych i badawczo-rozwojowych, z wykorzystaniem urządzenia PET/MR zlokalizowanego na terenie Białostockiego Parku Naukowo-Technologicznego, w oparciu o możliwości jakie dają innowacyjne badania obrazowe. W ramach szeregu konkursów grantowych pozyskano kilkadziesiąt projektów na łączną kwotę 132,6 mln zł, co znacząco zwiększyło potencjał naukowo-badawczy UMB, przyczyniło się do uzyskania naukowej kategorii A w zakresie nauk medycznych i najwyższej oceny wśród uniwersytetów medycznych w ewaluacji Ministerstwa Edukacji i Nauki.
Działanie LOMIRT pozwoliło na rozwój potencjału badawczego Uczelni w zakresie medycyny nuklearnej. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, w ramach środków pozyskanych z EU, utworzył w bezpośrednim sąsiedztwie Laboratorium Radiofarmacji, którego zadaniem jest produkcja nowoczesnych radiofarmaceutyków i rozwój badań naukowych w zakresie radiofarmacji klinicznej.
W ramach agendy badawczej LOMIRT UMB powstało blisko 30 prac opublikowanych w renomowanych czasopismach naukowych zagranicznych oraz realizowano ponad 30 projektów badawczych i badawczo-rozwojowych, w tym dotyczące:
1. Stworzenia referencyjnego modelu Diagnostyki Personalizowanej Guzów Nowotworowych w oparciu o analizę heterogeniczności guza płuca z wykorzystaniem biomarkerów genomowych, transkryptomu i metabolomu oraz badań obrazowych PET/MR jako narzedzie do wdrażania i monitorowania terapii zindywidualizowanej (MOBIT)
2. Machine-learning-based classification of the histological subtype of non-small-cell lung cancer using MR texture analysis, Biomedical Signal Processing and Control
3. Application of 18F-PSMA-1007 PET/MR imaging in early biochemical recurrence of prostate cancer: results of a prospective study of 60 patients with very low PSA levels < 0.5 ng/mL.
4. Exploration of oxidized phosphocholine profile in non-small-cell lung cancer
5. Badanie populacyjne Białystok Polish Longitidinal University Study
6. Ocena ośrodkowego układu nerwowego u chorych na kleszczowe zapalenie mózgu w MR, spektroskopia MR, aniografii MR i perfuzji MR
7. Obrazowanie techniką rezonansu magnetycznego w neuroberoliozie przy użyciu perfuzji, dyfuzji, aniografii i spektroskopii rezonansu magnetycznego.
8. Obrazowanie tensora dyfuzji rezonansu magnetycznego w neuroboreliozie
9. Poszukiwanie nowych biomarkerów chorób cywilizacyjnych przy użyciu technik wielkoskalowych i nowatorskich metod obrazowania medycznego
10. Wykorzystanie obrazowania hybrydowego PET/MR w kompleksowej ocenie diagnostyczno-klinicznej pacjentów z tętniczym nadciśnieniem płucnym
11. Prognostic role of PET/MR hybrid imaging in patients with pulmonary arterial hypertension
12. Platelet sTWEAK and plasma IL-6 are associated with 18F-fluorodeoxyglucose uptake in right ventricles of patients with pulmonary arterial hypertension
13. Evaluation of late gadolinium enhancement at right ventricular insertion points in pulmonary arterial hypertension
14. Multimodal assessment of right ventricle overload-metabolic and clinical consequences in pulmonary arterial hypertension
15. Polski Rejestr Cukrzycy PolRed
16. Genetics of the Acute Response to Oral Semaglutide GAROS in Subjects with Prediabetes
17. PET/MR-evaluated brown adipose tissue activity may be related to dietary MUFA and omega-6 fatty acids intake
18. Zmiany w stężeniach endokannabinoidów w osoczu korelują z wychwytem 18F-FDG PET/MR przez brązowe adipocyty u ludzi
19. Different Protein Sources Enhance 18FDG-PET/MR Uptake of Brown Adipocytes in Male Subjects
20. Analiza mowy narzędziem wczesnego wykrywania i monitorowania chorób cywilizacyjnych (VAMP)
21. Evaluation of diagnostic ability of proton magnetic resonance spectroscopy (1H-MRS) for spondylodiscitis
22. Przydatność kliniczna PET/MR z 18F-PSMA u chorych z rakiem gruczołu krokowego ze wznową biochemiczną z uwzględnieniem poziomu PSA w surowicy
23. Wielośrodkowa ocena przydatności klinicznej innowacyjnego badania PET/MR z wykorzystaniem radioznacznika 68Ga-PSMA-11 w planowaniu terapii personalizowanej u chorych na raka gruczołu krokowego
24. The impact of specific pulmonary arterial hypertension therapy on cardiac fluorodeoxyglucose distribution in PET/MR hybrid imaging-follow-up study.
25. Global phase 3 trial to evaluate the efficacy and safety of VRDN-003 administered subcutaneously in patients with active Tyroid Eye Disease
26. Ocena aktywacji brązowej tkanki tłuszczowej oceniana metodą PET/MR poprzez ekspozycję na zimno i wpływ na metabolizm lipidów
27. Zastosowanie badania PET/MR z 18F-Choliną w diagnostyce pierwotnej nadczynności przytarczyc (PNP)
28. Usefulness of hybrid PET/MR in clinical evaluation of head and neck cancer patients
29. The usefulness of an 18F-FDG-PET/MR examination in a patient with rectal and breast cancers
30. PET/MR-guided GTV delineation during radiotherapy planning in patients with squamous cell carcinoma of the tongue
31. Fractal dimension analysis of PET-MR liver images for various ROIs sizes.
Realizowane przez spółkę LOMIRT UMB cele dydaktyczne:
Zgodnie z umową z UMB na terenie LOMIRT stworzono nowy ośrodek dydaktyczny, gdzie odbywa się kształcenie studentów medycyny, doktorantów i lekarzy rezydentów w zakresie radiologii i medycyny nuklearnej i innych specjalizacji, co jest niezwykle potrzebne z powodu ogromnego niedoboru lekarzy w tych specjalnościach w Polsce i na Podlasiu. W tym celu została powołana przez Rektora samodzielna Pracownia Obrazowania Molekularnego.
W drugim wystąpieniu pokontrolnym NIK z dnia 18 sierpnia 2023 r zmienionym zgodnie z treścią uchwały nr KPK-KPO.441.153.2023 Zespołu Orzekającego Komisji Rozstrzygającej w Najwyższej Izbie Kontroli z 20 listopada 2023 roku w sprawie kontroli I/23/001 „Efektywność funkcjonowania Laboratorium Obrazowania Molekularnego i Rozwoju Technologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Sp. z o.o.", kontrolerzy NIK sugerują, iż nadzór nad działalnością LOMIRT „był nie w pełni skuteczny i niewystarczający”. Argumentują to przede wszystkim zbyt niską liczbą wykonanych badań PET/MR oraz stwierdzeniem nieprawidłowości polegającej na nienależnym wypłaceniu dwom członkom zarządu premii – obie wyjaśniono powyżej. Kontrolerzy sugerują także nieprawidłowości w zakresie kryteriów przeprowadzonych przez UMB przetargów, co w rzeczywistości nie ma związku z nadzorem nad spółką. Trudno się zgodzić ze sformułowaniem, że kontrola NIK wykazała szereg nieprawidłowości podczas przeprowadzania przetargów przez UMB, ponieważ w skontrolowanych postępowaniach zarzucono literalnie dwa uchybienia:
- użycie kryterium „odległości do pracowni MR” zamiast „czasu dojazdu na badanie MR” jako jednego z kryteriów wyboru dostawcy badania MR,
- omyłkowe wpisanie lekarza prowadzącego badanie naukowe zamiast pracownika administracji jako osoby, która oszacowała koszty przedmiotu zamówienia.
Niezależnie od ostatecznej oceny wyżej wymienionych uchybień, należy podkreślić, że nie miały one żadnego związku z funkcjonowaniem LOMIRT-u (były to przetargi realizowane przez pracowników UMB), a więc nie mogą być argumentem uzasadniającym niewystarczającą kontrolę na LOMIRTem.
Z wyrazami szacunku,
Prof. dr hab. Adam Krętowski
Rektor UMB w latach 2016-2024