Plan S jest to projekt agencji i fundacji finansujących badania zrzeszonych w cOAlition S we wrześniu 2018 roku. Plan S zobowiązuje instytuty i uczelnie do zapewnienia natychmiastowego otwartego dostępu do publikacji naukowych powstających z publicznych lub niepublicznych grantów przyznawanych przez krajowe, regionalne lub międzynarodowe instytucje finansujące i rady ds. badań naukowych. Plan S opiera się na 10 zasadach uzupełnionych o szczegółowe wytyczne dotyczące artykułów naukowych. Zasady oraz ich tłumaczenie dostępne są na stronie cOAliton S (tekst oryginalny) oraz w serwisie Otwarta Nauka (tłumaczenie w języku polskim).
Czasopisma
Decydując się na konkretne czasopismo, warto sprawdzić, czy posiada ono odpowiednią ilość punktów MNiSW (lista czasopism punktowanych MNiSW) oraz zdecydować się na ścieżkę publikowania:
- Czasopisma otwarte – udostępnianie na otwartej licencji np. Creative Commons. Dodatkowo, czasopismo powinno znajdować się lub być w trakcie rejestracji w bazie DOAJ w przypadku finansowania badań przez Narodowe Centrum Nauki
- Otwarte publikowanie w ramach licencji WBN – umowy transformacyjne;
- Czasopismo w modelu subskrypcyjnym lub hybrydowym. Czasopisma w takim modelu są dopuszczalne przez Plan S, ale jedynie do roku 2024 oraz przy zapewnieniu, iż artykuł w wersji postprint zostanie umieszczony w otwartym repozytorium.
W ramach otwartego dostępu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki akceptowalne są następujące rodzaje licencji otwartych:
- CC BY 4.0
- CC BY-SA 4.0 – dla artykułów w ramach umów transformacyjnych
- CC BY-ND 4.0 w szczególnych przypadkach, uzgodnionych wcześniej z Narodowym Centrum Nauki
W celu zachowania praw autorskich cOAlition S stworzyła Strategię Zachowania Praw Autorskich (Rights Retention Strategy, RRS).
W tym celu naukowcy finansowani przez członków cOAlition S powinni:
- Poinformować wydawcę w liście do wydawcy (Submission letter) albo w podziękowaniach (Acknowledgements) lub w obu miejscach, iż Author Accepted Manuscript (AAM) powstałe w wyniku tego zgłoszenia jest objęte licencją CC BY:
„This research was funded, in whole or in part, by [Organisation name, Grant #]. A CC BY or equivalent license is applied to [the AAM/the VoR] arising from this submission, in accordance with the grant’s open access conditions”.
- Po opublikowaniu: udostępnić publikację w wersji AAM w repozytorium.
W przypadku jakiegokolwiek sporu z wydawcą autorzy powinni skontaktować się ze swoją organizacją będącą w cOAlition S.
Więcej informacji na temat archiwizacji w danym czasopiśmie można znaleźć na stronie Sherpa/Romeo.
Aby sprawdzić zgodność z Planem S można skorzystać z Journal Checker Tool.
Monografie, książki
Szukając wydawnictwa, warto sprawdzić i wybrać wydawnictwo znajdujące się w wykazie wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe.
Aktualnie Plan S ma zastosowanie tylko do recenzowanych artykułów naukowych. Przyjmuje się, że ramy czasowe do osiągnięcia Otwartego Dostępu dla monografii i rozdziałów książek będą dłuższe i wymagają odrębnego oraz należytego procesu. cOAlition S ma wydać oświadczenie do końca 2021 dotyczące monografii i rozdziałów książek wraz z wytycznymi dotyczącymi wdrażania.
Pomimo to zaleca się włączenie do działania na rzecz otwartości w nauce oraz podczas rozmów z wydawcami zaznaczyć chęć publikacji tekstu na otwartej licencji i w otwartym repozytorium w wersji postprint lub VoR.
Rozprawy doktorskie w Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku
Zgodnie z Zarządzeniem nr 25/2023 Rektora Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku autor rozprawy doktorskiej jest zobowiązany:
- do przekazania Bibliotece Głównej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku jednego egzemplarza rozprawy w wersji papierowej i zgodniej z nią wersji elektronicznej przed obroną;
- do zapewnienia otwartego dostępu do rozprawy doktorskiej poprzez zdeponowanie lub umożliwienie zdeponowania jej elektronicznej wersji w Repozytorium Uniwersytetu medycznego w Białymstoku (Repozytorium Lokalnym PPM) i publicznego jej udostępnienia w Repozytorium Polskie Platformy Medycznej (Repozytorium PPM) na podstawie zawartej umowy licencyjnej lub umowy przekazania praw majątkowych.