Trzy pierwsze pierwiastki chemiczne, wymienione w tytule zostały odkryte przez chemików polskich – czwarty otrzymany został przez chemików niemieckich
W przyrodzie występują 92 pierwiastki, zawierające od 1 do 92 protonów. Drogą fuzji jądrowych otrzymano sztucznie dalsze 16 pierwiastków. Łącznie stanowi to liczbę 118 pierwiastków. Istnieje możliwość dalszego powiększenia ich liczby.
W roku 1808 Jędrzej Śniadecki z uralskiej rudy platyny wyizolował nowy pierwiastek, który nazwał westem. Nazwę zaczerpnął od nazwy odkrytej wówczas wielkiej planetoidy o nazwie Westa. Wyniki odkrycia ogłosił w pracy pt. „Rozprawa o nowym metalu w surowej platynie odkrytym” /Wilno, 1808/. Przedruk tej publikacji ukazał się w języku rosyjskim w czasopiśmie „Technołogiczeskij Żurnał” /Moskwa, 1809/. O nowym pierwiastku wygłosił wykład na Uniwersytecie Wileńskim i poinformował o odkryciu Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. Istnienia westu nie potwierdzili jednak chemicy z Narodowego Instytutu w Paryżu, którzy posłużyli się jednak rudą platyny otrzymaną z Ameryki Południowej, jak się później okazało nie zawierającej tego pierwiastka. Został on ponownie wyizolowany z surowej platyny uralskiej, w roku 1828 przez Gottfrieda Ossanna z uniwersytetu w Dorpacie i w roku 1844 przez Karla Klausa, z uniwersytetu w Kazaniu, który nadał mu nazwę ruten, termin pochodzący od łacińskiej nazwy Ruthenia – Ruś. Pierwszeństwo w odkryciu tego pierwiastka ostatecznie przyznało gremium międzynarodowe J. Śniadeckiemu /1:190-192; 2:232-236/
Osiągnięciem największej wagi w zakresie odkrywania nowych pierwiastków było wyizolowanie polonu i radu /1:346-350; 1:365-369/. Na okoliczność tych dokonań Maria Skłodowska poczyniła wyznanie: „gdyby mnie w Warszawie profesor Napoleon Milicer i jego asystent Ludwik Kossakowski nie nauczyli analizy chemicznej nie wydzieliłabym polonu i radu”. Zamieszczone zostało ono w czasopiśmie „Światło”.
„Skłodowska”
Jest w Paryżu ścieżka
wprost do Panteonu
jej początek
Warszawa
Polska
Freta
stąd Maria Skłodowska
żona Piotra
matka
uczona
w czarnej sukni
najbardziej popielata
gdy chodzi o włosy
/Jolanta Zaręba-Wronkowska/
W 1996 roku w Instytucie Ciężkich Jonów /GSI/ w Darmstad fizyk Singurd Hofman i współpracownicy zsyntetyzowali pierwiastek o liczbie atomowej 112. Otrzymał go w procesie fuzji jądrowej: cynku 70 i ołowiu 82:
Pierwiastek ten początkowo otrzymał nazwę ununbium /Uub/. W roku 2010, za akceptacją IUPAC, ostatecznie nazwano go Copernicium /Cn/, od łacińskiej wersji nazwiska Kopernik /3/.
Anna Worowska
Piśmiennictwo:
1. Heiserman D.L.L Księga pierwiastków chemicznych. Pruszyński i S-ka. Warszawa 1997: Ru 190-192; Po 346-350; Ra 365-369.
2. Emsley J.: Przewodnik po pierwiastkach. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997: 232-236.
3. Przystawa J.: Odkryj smak fizyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2013: 276-281.
