W poszukiwaniu początków białostockiej ginekologii

Rys historyczny Oddziału Ginekologiczno-Położniczego SP ZOZ Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. J. Śniadeckiego w Białymstoku z okazji 70-lecia szpitala.

Z uwagi na powołanie w 1950 roku Akademii Medycznej w Białymstoku (AMB), odbudowany kompleks szpitalny przy ulicy M. Skłodowskiej-Curie 26 stał się bazą szkoleniowo-dydaktyczną dla studentów i lekarzy. Uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej otrzymał on statut i nazwę Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego (WSZ) im J. Śniadeckiego. Natomiast przy ulicy Warszawskiej 15, w miejsce dawnego Szpitala Żydowskiego, utworzono Wojewódzki Szpital Położniczo-Ginekologiczny. To właśnie ten ośrodek stał się kolebką rozkwitu położnictwa i ginekologii w naszym regionie.

W latach 50-tych powołano tu Katedrę i Klinikę Położnictwa i Chorób Kobiecych AMB. Katedrą kierował profesor Stefan Soszka, który w 1963 roku z częścią zespołu (w tym z profesorem Aleksandrem Krawczukiem i docentem Wacławem Dzieszko) przeniósł się do Państwowego Szpitala Klinicznego AMB przy ulicy M. Skłodowskiej-Curie 24. Tam stworzono I Klinikę Położnictwa i Ginekologii. Na bazie oddziałów przy ulicy Warszawskiej 15 powołano II Klinikę Położnictwa i Ginekologii, którą kierował profesor Józef Musiatowicz. W 1971 roku w AMB ustanowiono Instytut Położnictwa i Chorób Kobiecych. Przy ulicy Warszawskiej 15 Kliniką Położnictwa kierował profesor Józef Musiatowicz, Kliniką Ginekologii i Położnictwa Septycznego - profesor Andrzej Cretti, a Zakładem Genetyki Klinicznej - profesor Lucjan Wiśniewski. Wtenczas pracowali tu także dr hab. n. med. Jan Jezuita, dr n. med. Mieczysław Doroszko, dr n. med. Kazimierz Odyniec, dr n. med. Andrzej Kuć. Nie sposób wymienić tu wszystkich.

Przez wiele lat szpital ginekologiczno-położniczy przy ulicy Warszawskiej 15 oraz szpital onkologiczny przy ulicy Ogrodowej 12 funkcjonowały jako jedna jednostka pod nazwą Zespół Opieki Zdrowotnej (ZOZ) im. M. Skłodowskiej-Curie. O randze oddziałów przy ulicy Warszawskiej 15, poza działalnością zabiegową, w unowocześnianiu postępowania na sali porodowej i operacyjnej, przesądziło wspomniane bardzo silne zaplecze naukowe. Dało to podstawę w kształceniu i wychowaniu wspaniałych nauczycieli akademickich i lekarzy specjalistów. 

***

W 1992 roku w/w ZOZ przekształcono w dwie samodzielne jednostki. Przy ulicy Ogrodowej 12 powstał Regionalny Ośrodek Onkologiczny im. M. Skłodowskiej-Curie. Przy ulicy Warszawskiej 15 utworzono Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Ginekologiczno-Położniczy, który w styczniu 1993 roku został włączony do WSZ im. J. Śniadeckiego w Białymstoku przy ulicy M. Skłodowskiej-Curie 26. W strukturach tzw. Szpitala nr 2 przy ulicy Warszawskiej 15 funkcjonował oddział ginekologii, którym kierował profesor Antoni Jasiewicz. Natomiast oddział patologii ciąży prowadzony był przez dr n. med. Lucjana Słomkiewicza, a od 1995 roku przez dr n. med. Tadeusza Stojaka. Oddziałem położniczym zarządzała dr n. med. Halina Broniecka-Dzieszko. W tym okresie na bazie szpitala przy ulicy Warszawskiej 15 funkcjonowały dwie kliniki AMB Instytutu Położnictwa i Chorób Kobiecych. Klinika Ginekologii i Położnictwa Septycznego kierowana była przez profesora Wiktora Łotockiego, a Kliniką Położnictwa kierował profesor Marian Bielecki. Dyrektorem Instytutu Położnictwa i Chorób Kobiecych był wówczas profesor Marian Szamatowicz.

W ramach szkolenia wszystkich pracowników szpitalnych i akademickich utworzono system rotacji zespołów na poszczególne oddziały. W zespołach tych pracowali lekarze (Henryka Zabielan, Jan Kupisz, Krystyna Lewkowicz, Bogdan Dziadkiewicz, Stanisław Michalak, Teresa Aleksiejczuk, Janusz Tomaszewski, Krzysztof Boćkowski, Zdzisław Gołaszewski, Romuald Piaścik, Andrzej Kulig, Barbara Kudła, Ewa Bibik, Krzysztof Arciszewski, Teresa Ewa Grycz, Tomasz Latocha, Wiesław Kurzątkowski, Elżbieta Suchecka, Jolanta Gołaszewska, Monika Korfel, Jarosław Grygoruk) oraz pracownicy akademiccy zatrudnieni na cząstkowym etacie w szpitalu (Stefan Jaworski, Andrzej Lenczewski, Janusz Mirończuk, Marek Drożdżewicz, Zdzisław Pieciukiewicz, Maciej Jóźwik, Sławomir Terlikowski, Maciej Skrętek, Adam Zdanowicz, Barbara Kluz-Kowal, Grzegorz Południewski, Dariusz Bielecki, Maciej Urban). Nie da się tu wymienić wszystkich lekarzy. Ich liczba była duża. Wielu z nich powiększało swój dorobek naukowy, uzyskało stopnie i tytuły naukowe (profesor Stefan Jaworski, profesor Sławomir Terlikowski, profesor Maciej Jóźwik). Niejeden z nich zajmuje dziś samodzielne stanowisko lub pracuje w innych szpitalach i poradniach.

W klinikach i oddziałach przy ulicy Warszawskiej 15 wykonywane były procedury medyczne na bardzo wysokim poziomie i w pełnym zakresie leczenia operacyjnego i zachowawczego. Klinika kierowana przez profesora Łotockiego była pionierem w Polsce w zakresie diagnostyki i leczenia chorób uroginekologicznych. We wszystkich klinikach i oddziałach prowadzona była dydaktyka akademicka.

***

30 września 2000 roku, decyzją Rektora AMB, zlikwidowano kliniki akademickie na bazie WSZ przy ulicy Warszawskiej 15. Następnie ogłoszono konkurs na stanowisko ordynatora oddziału ginekologii i ordynatora oddziału położnictwa. W styczniu 2001 roku na stanowisko ordynatora oddziału ginekologii powołano profesora Marka Kulikowskiego. Dr n. med. Andrzej Lenczewski został ordynatorem oddziału położnictwa.

W 2004 roku w drodze konkursu na stanowisko ordynatora oddziału ginekologii powołano dr hab. n. med. Macieja Kinalskiego, jego zastępcą pozostał dr Jan Kupisz, a od kwietnia 2009 roku dr n. med. Janusz Mirończuk. Ordynatorem oddziału położnictwa został dr n. med. Edward Kobylec. Jego zastępcami - dr n. med. Wiesław Kurzątkowski i dr n. med. Stanisław Michalak.

Na podstawie zarządzenia Dyrektora Sp ZOZ WSZ w Białymstoku z dnia 09.07.2004 roku i Departamentu Zdrowia i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego dokonano reorganizacji w funkcjonowaniu oddziałów położnictwa i ginekologii. W kompleksie nowego budynku przy ul. Warszawskiej 15, w kondygnacji parterowej, obok poradni dla kobiet uruchomiono dział diagnostyczno-zabiegowy (DDZ) z pracownią mammografii i urodynamiki. Zadania oddziału ginekologii umieszczono na III piętrze budynku. Salę porodową z wydzieloną salą do cięć cesarskich oraz odział patologii ciąży zlokalizowano na I piętrze, a oddział położniczy i noworodkowy na II piętrze. Jedną salę operacyjną usytuowano na III piętrze obok oddziału ginekologii, a po zlikwidowaniu (DDZ) uruchomiono drugą salę operacyjną. W nowym budynku szpitala, obok poradni dla kobiet uruchomiono izbę przyjęć położniczo-ginekologiczną. 

***

Postanowieniem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 21 grudnia 2007 roku dr hab. Maciej Kinalski otrzymał tytuł profesora nauk medycznych. Od 2008 roku powołany został przez Wojewodę Województwa Podlaskiego na konsultanta w dziedzinie położnictwa i ginekologii na terenie województwa podlaskiego.

W 2010 roku profesor Maciej Kinalski ponownie wygrał konkurs na stanowisko ordynatora oddziału ginekologii. Dr n. med. Edward Kobylec nadal kierował oddziałem położnictwa.

1 styczna 2012 roku decyzją dyrektora szpitala połączono oddziały i utworzono jeden oddział ginekologiczno-położniczy. Kierownictwo jednostki powierzono profesorowi Maciejowi Kinalskiemu. Jego zastępcą był dr n. med. Janusz Mirończuk. Izbę przyjęć położniczo-ginekologiczną przekształcono w oddzielną jednostkę podległą SOR szpitala wojewódzkiego. 

W tym okresie oprócz kadry funkcyjnej, świadczenia medyczne w oddziale realizowało wielu lekarzy. Byli to między innymi: Krzysztof Boćkowski, Stanisław Michalak, Michał Chomański, Ewa Bibik, Teresa Grycz, Cezary Wróblewski, Andrzej Kulig, Jolanta Gołaszewska, Zdzisław Gołaszewski, Monika Korfel, Tomasz Fedeńczuk, Paweł Ułasiuk, Maciej Urban, czasowo profesor Stefan Jaworski i dr hab. Tomasz Soszka. W tym czasie w oddziale, zgodnie z programem specjalizacji z położnictwa i ginekologii, szkolili się lekarze: Artur Nowak, Justyna Młodzianowksa, Paweł Kulesza, Rafał Bachórzewski, Iwona Nesterowicz, Justyna Bartłomiejczuk, Joanna Hołody-Zaręba, Katarzyna Malinowska, Marek Grenda, Michał Gruca, Stanisław Michalak, Agnieszka Polewko, Piotr Kinalski, Maciej Giżycki, Marta Zielona, Barbara Kicel, Marta Osmólska, Magda Rokicka i Martyna Bienias.

Oddziałową oddziału była specjalistka z ginekologii i położnictwa Ewa Budrecka. Jej zastępcą - mgr. Anna Kordyńska.

***

W styczniu 2017 roku decyzją dyrekcji szpitala i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego dokonano dyslokacji oddziału ginekologiczno-położniczego z ulicy Warszawskiej 15 do budynku przy ulicy ul. M. Skłodowskiej-Curie 26 w Sp ZOZ WSZ im. Jędrzeja Śniadeckiego w Białymstoku. Lekarzem kierującym pozostał profesor Maciej Kinalski. Nadal pełnił on funkcję konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie położnictwa i ginekologii dla województwa podlaskiego.

W kondygnacji parterowej zmodernizowanego budynku zlokalizowano 2-łóżkowy SOR ginekologiczno-położniczy, gabinet KTG, USG oraz poradnię dla kobiet z gabinetami lekarskimi i zabiegowymi. Na I piętrze budynku umieszczono patologię ciąży z 16 łóżkami oraz salę porodową z wydzieloną salą do cięć cesarskich. Jedną z 4 sal porodowych przeznaczono do porodów w wodzie. Oddział położniczy z 13 łóżkami umieszczono na II piętrze, na III - z 16 łóżkami. Na IV piętrze zlokalizowano ginekologię z 13 łóżkami oraz 2-salowy blok operacyjny z wydzieloną salą pooperacyjną do intensywnego nadzoru medycznego. Wszystkie łóżka w oddziale ginekologiczno-położniczym zlokalizowano w salach 1-, 2- i 3-osobowych z własnym węzłem sanitarnym i prysznicem. Sale są komfortowe i monitorowane przez 24 h. W salach dostępna jest telewizja kablowa.

Na oddziale ginekologiczno-położniczym kontynuowana jest profesjonalna opieka medyczna w zakresie leczenia ambulatoryjnego i szpitalnego. Skrócona jest procedura przyjęcia do szpitala z udzielaniem wszelkiej pomocy doraźnej w nagłych przypadkach. Zespół medyczny posiadający wieloletnie doświadczenie zawodowe ma do dyspozycji nowoczesny sprzęt i aparaturę medyczną.

Działalność medyczna oddziału to pełny zakres diagnostyczny i operacyjny w ginekologii (operacje drogą brzuszną i pochwową) i uroginekologii. W oddziale przeprowadza się laparoskopowe i histeroskopowe zabiegi operacyjne, w tym diagnostykę niepłodności. Ponadto wykonuje się diagnostykę i leczenie zaburzeń statyki narządu rodnego z użyciem materiałów syntetycznych, leczenie operacyjne nietrzymania moczu oraz diagnostykę i leczenie operacyjne nowotworów narządu rodnego kobiet.  

Oddział ginekologiczno-położniczy, jako ośrodek o III stopniu referencji w perinatologii, prowadzi szeroko zakrojoną działalność leczniczą, realizując świadczenia medyczne zgodne z obowiązującą referencją. Oddział zajmuje się leczeniem kobiet ciężarnych z chorobami przewlekłymi takimi jak: choroby serca, nerek, wątroby, tarczycy, nadciśnienia i cukrzycy. W zakresie opieki perinatalnej w oddziale wykonywane są nagłe i planowe procedury medyczne u kobiet z ciążą patologiczną, tj.: zagrażające poronienia, poród przedwczesny, IUGR, ciąża bliźniacza, ciąża po terminie porodu. W oddziale stosowane są rekomendowane standardy postępowania w perinatologii z zapewnieniem wysokospecjalistycznej opieki perinatalnej dla matek i noworodków, w tym wcześniaków. Realizowana jest diagnostyka prenatalna pod postacią badań nieinwazyjnych i badań inwazyjnych we współpracy z innymi ośrodkami. Oddział zapewnia porody ze znieczuleniem, z udziałem bliskiej osoby, porody w dowolnej pozycji, porody w wodzie oraz opiekę w połogu, w systemie „rooming-in” z promocją karmienia piersią. Oddział zapewnia również opiekę psychologiczną.

Działalność medyczna w poradni „K” to pełny zakres diagnostyczny i leczniczy z dziedziny położnictwa i ginekologii. W poradni dostępna jest ultrasonografia, mammografia, cytologia, kolposkopia, histopatologia, urodynamika, laseroterapia i leczenie hormonalne. W poradni wykonywane są wszelkie badania laboratoryjne, w tym diagnostyka hormonalna, mikrobiologiczna, badania USG/Doppler oraz KTG.

Oddział ginekologiczno-położniczy WSZ w Białymstoku jest nadal ważnym ośrodkiem kształcenia podyplomowego lekarzy. W oddziale odbywają się szkolenia lekarzy na stażach podyplomowych, a wielu studentów odbywa tu obowiązkowe praktyki. Oddział nieustannie dysponuje 10 miejscami szkoleniowymi z zakresu ginekologii i położnictwa. W związku z profilem operacyjnym oddział niezmiennie współpracuje z Białostockim Centrum Onkologii, Kliniką Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej oraz Kliniką Perinatologii, Kliniką Rozrodczości i Endokrynologii Ginekologicznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku (UMB). Natomiast działalność naukowa oddziału ściśle związana jest z Zakładem Położnictwa, Ginekologii i Opieki Położniczo-Ginekologicznej UMB.

Obecnie na oddziale i w poradni świadczenia medyczne realizują: dr Tomasz Fedeńczuk (zastępca ordynatora), dr n. med. Michał Chomański, dr Krzysztof Boćkowski (do XII 2023 roku), dr n. med. Maciej Urban, dr n. med. Stanisław Michalak, dr n. med. Piotr Kinalski, dr n. med. Agnieszka Polewko, dr Marty­na Bienias, dr n. med. Monika Strzyż-Skalij. Na oddziale, zgod­nie z programem specjalizacji z położnictwa i ginekologii, aktualnie szkolą się lekarze: Karolina Leoniuk, Marta Choruża, Ange­lika Biedrycka, Karol Kalinow­ski, Mateusz Biedrycki, Ewelina Lewkowicz, Patrycja Makarewicz, Paulina Bilska, Adam Tomaszeski oraz Kinga Nietupska. Pracę 66 położnych nadzoruje mgr. Anna Kozaczuk, specjalistka w dziedzi­nie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego.

Prof. Maciej Kinalski

Białystok, 15.12.2023 rok

PS. 

  W 70 rocznicę istnienia WSZ im. J. Śniadeckiego w Białymstoku, oddaję w Państwa ręce w wielkim skrócie dzieje oddziału ginekologiczno-położniczego. Ten piękny jubileusz stworzył okazję do napisania wspomnień i ukazania sylwetek wspaniałych lekarzy, nauczycieli i kolegów. W naszych umysłach ożywiają więc wydarzenia, których byliśmy świadkami lub które współtworzyliśmy i które przyczyniły się do kształtowania naszej osobowości i naszych postaw. Jednocześnie uświadamiamy sobie, jakim zbiorowym trudem była i jest nadal nasza praca. Jak wielu ludzi angażowało swoje siły, talent i serce dla utrzymania dzieła, jakim jest funkcjonowanie oddziału ginekologiczno-położniczego w WSZ w Białymstoku. To zawsze daje to poczucie siły i odpowiedzialności.

Od 1 października 2022 roku na szkielecie oddziału ginekologiczno -położniczego szpitala wojewódz­kiego w Białymstoku ponownie utworzono bazę dydaktyczną i kliniczną UMB. Prof. Maciej Kinalski na podstawie konkursu został zatrudniony na stanowisku profesora badawczo-dydaktycznego w Zakładzie Endokrynologii Gi­nekologicznej i Ginekologii Wieku Rozwojowego UMB (kierownikiem Zakładu jest dr hab. Monika Zbucka-Krętowska). W jednostce asy­stentami zostali dr Tomasz Fedeńczuk, dr. n. med. Piotr Kinalski, dr n. med. Agnieszka Polewko, dr n. med. Monika Strzyż-Skalij i rezydenci: dr Ewelina Lewkowicz i dr Patrycja Makarewicz

Po 22 latach udzielanie świad­czeń zdrowotnych na oddziale ginekologiczno-położniczym szpitala wojewódzkiego po raz kolejny powiązano z edukacją studentów UMB. Stosowanie dorobku nauki i praktyki jeszcze raz nabrało znaczenia.