Dwa lata temu skończył na UMB analitykę medyczną. Teraz robi doktorat, ma sześć zespołowych wniosków patentowych, złoty medal za odkrycie w medycynie, szczęście do ludzi, a badania naukowe to dla niego „fun” z odkrywania nieznanego. Karol Charkiewicz.
|
Złoty medal za innowacje w medycynie ze specjalnym wyróżnieniem jury Karol Charkiewicz dostał w końcu kwietnia na najstarszej w Europie (43 edycja) Międzynarodowej Wystawie Wynalazczości w Genewie. Nagrodzono wyniki badań „Wykorzystanie panelu 14 autoprzeciwciał, jako klasyfikatora w nieinwazyjnej diagnostyce prenatalnej aberracji chromosomowej zespołu Downa oparte o analizę we krwi”. Projekt zrealizowany został pod nadzorem dr hab. Piotra Laudańskiego, we współpracy z mgr inż. Joanną Gościk, statystykiem- bioinformatykiem która opracowała podstawę matematyczną koncepcji klasyfikatora Jest to typowy przykład zespołowej interdyscyplinarnej pracy badawczej.
Nazwa skomplikowana, ale jest to potencjalnie nieinwazyjny test pozwalający w okresie ciąży sprawdzić, czy płód w łonie matki ma, czy nie ma zespoł Downa. Obecnie, by to zrobić, nakłuwa się brzuch kobiety i pobiera próbkę wód płodowych, które się następnie sprawdza przy użyciu technik kariotypowania komórek płodu . Ryzyko powikłań, poronienia, czy uszkodzenia płodu wynosi 1 na 100 przypadków. Dużo. To zespołowe odkrycie polega na tym, że bada się tylko krew ciężarnej, bez nakłuwania brzucha.
Wcześniej Karol Charkiewicz wygrał krajowy konkurs „Student wynalazca” organizowany przez Politechnikę Świętokrzyską w współpracy z Ministerstwem Nauki. Nagrodą był właśnie wyjazd na wystawę do Genewy.
Szwajcaria
- We wcześniejszych naszych badaniach profilowaliśmy czynniki zapalne w krwiobiegu matki i pomyśleliśmy sobie, że skoro np. zespół Downa powoduje, iż w organizmie matki zaczynają się wytwarzać pewne czynniki stanu zapalnego, to zdrowy organizm przypuszczalnie powinien odpowiedzieć za pomocą układu immunologicznego i wytworzyć autoprzeciwciała skierowane przeciwko tym czynnikom zapalnym. Nikt wcześniej tego nie badał - opowiada.
Z wystawy w Genewie - prócz złotego medalu i pliku wizytówek od przedstawicieli firm zainteresowanych odkryciem - przywiózł też sporo cennych informacji, jak dalej rozwijać swoje badania.
- Bardzo mi się podobało, że tam nie tylko oglądano wynalazki, ale też dyskutowano o nich. Odwiedzający, przedstawiciele koncernów medycznych czy naukowcy, bardzo chętnie dzielili się swoją wiedzą, czy doświadczeniami. Ocenili pomysł badań jako świetny, ale zasugerowali też rozszerzenie grupy badawczej i jego walidację.
Za jakiś czas z tego odkrycia może powstać produkt handlowy w postaci testu. Kiedy? Trudno jeszcze powiedzieć. Nowoczesne testy stosowane w diagnostyce prenatalnej, np. te oparte o rozpuszczalne DNA płodowe kosztują ok. tysiąca dolarów i są przede wszystkim dostępne w USA. Niedługo tego rodzaju test bazujący właśnie na analizie DNA krwi mają wprowadzić na rynek europejski naukowcy z Cypru. Cena - ok. 300 euro.
IV rok
Naukowym przełomem Karola Charkiewicza - jak sam mówi - był IV rok studiów. Trafił wtedy pod skrzydła dr hab. Agnieszki Błachnio-Zabielskiej. Ta akurat wróciła z USA, gdzie pracowała w prestiżowym Mayo Clinic. W Białymstoku otrzymała grant z Fundacji Nauki Polskiej na badania dotyczące insulinooporności.
- To mi bardzo dużo dało. Pani docent pracuje według amerykańskich wzorców, nie boi się stawiać na młodych ludzi, a ja dostałem wiatru w żagle - opowiada. Z wyników badań powstała praca magisterska, która została bardzo wysoko oceniona. Pozostały też kontakty, bo współpraca naukowa trwa nadal.
Na V roku studiów Karol Charkiewicz trafił do koła naukowego przy Klinice Perinatologii i Położnictwa do dr. hab. Piotra Laudańskiego. Ten stawiał na mocny rozwój części laboratoryjnej kliniki.
- Docent chciał wdrożyć cała procedurę macierzy białkowych ponieważ od dawna interesował się technikami statystycznymi opartymi min. o badanie klastrów na podstawie których można tworzyć bardzo czułe klasyfikatory. U nas to novum. Wtedy został zakupiony sprzęt i wykonaliśmy pierwsze badania w porodzie przedwczesnym. To były kosztowne badania, dużo stresu to nas w sumie kosztowało. Wszystko się udało i dostałem propozycję zrobienia doktoratu - mówi dalej.
Co ciekawe niewielu jest zainteresowanych, by samodzielnie zajmować się takimi badaniami. Najczęściej gotowe próbki wysyła się do specjalistycznych ośrodków, a potem dostaje tylko gotowe wyniki. Karol Charkiewicz uczył się wykonywania badania na mikromacierzach białkowych w Bochum, na Uniwersytecie Zagłębia Ruhry (Niemcy).
Docent Laudański narzuca dość duże tempo pracy swojemu zespołowi. Na podstawie wcześniejszych badań i swojego doświadczenia wybiera takie obszary nauki, które są jeszcze nie odkryte. Duże ryzyko, ale i spora szansa na sukces.
Dlatego wyznaczanych zadań jest dużo, ale i tyle samo osiągnięć. Charkiewicz na drugim roku studiów doktorskich jest już współautorem sześciu wniosków patentowych, współautorem 4 publikacji naukowych o łącznym IF 11.5, a ostatnio został pierwszym autorem artykułu opublikowanego czasopiśmie PloS One (IF-4,2).
- Kiedyś w loterii amerykańskiej wygrałem dolara, którego i tak potem przegrałem. Mam za to szczęście do ludzi. Trafiłem na świetnego promotora i współpracowników. Muszę ciężko pracować, ciągle się rozwijać i uczyć, ale mam ogromną satysfakcję naukową, że robimy wspólnie rzeczy, których nikt na świecie jeszcze nie robił. I na dodatek robimy to tu, w Białymstoku. Poza tym mnie to naprawdę fascynuje, mam z tego „fun” - kończy.
Najbliższa przyszłość to… dużo pracy. Wyróżniony projekt trzeba rozwijać, więc jest konieczność zdobycia środków na badania. Do tego inne bieżące badania dotyczące porodu przedwczesnego, w tym autorski projekt badania czynników jednocześnie 60 czynników angiogennych w preeklampsji za pomocą macierzy białkowych. W tak szerokim spektrum tego nikt jeszcze na świecie nie sprawdzał. Poza tym sporo czasu zabiera uczestnictwo w różnych konferencjach naukowych, czy szkoleniach.
Wojciech Więcko
