Bez specjalnej oprawy wystartował na naszej uczelni projekt naukowy MOBIT. Jeżeli wszystko się powiedzie, będzie on milowym krokiem dla przyszłości UMB, ale też osób chorych na nowotwory.
MOBIT to projekt, który jest laureatem prestiżowego programu STRATEGMED ogłoszonego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Zdobył piątą lokatę spośród stu ocenianych projektów. Jego celem jest stworzenie nowatorskiego modelu diagnostyki personalizowanej guzów nowotworowych w oparciu o innowacyjny system biobankowania materiału biologicznego oraz wielkoskalowe analizy omiczne pacjentów z najczęstszymi nowotworami złośliwymi.
Idziecie dobrą drogą - rozmowa z prof. Martinem Sosem
Na przykładzie pacjentów z rakiem płuc [ich pięcioletnia przeżywalność oceniana jest na 10 proc - red.] zostanie przeprowadzona zintegrowana analiza biomarkerów genomowych, transkryptomu, proteomu i metabolomu (z uwzględnieniem analizy heterogenności guza) oraz obrazowych badań molekularnych PET/MRI jako narzędzi do wdrażania i monitorowania terapii indywidualizowanej. Rezultatem fazy rozwojowej projektu będzie referencyjny model diagnostyki personalizowanej guzów nowotworowych (stworzenie komercyjnej usługi ONCOSup) oraz wytworzenie unikalnego oprogramowania dla platformy gromadzenia, integracji i analizy danych omicznych i klinicznych (SmartBioBase) w celu wykorzystania do wdrażania terapii indywidualizowanej.
- Mam wielką nadzieję na sukces tego projektu. To będzie bardzo trudne i wymagające zadanie, ale musi się nam udać - rozpoczął swoje wystąpienie kierownik projektu prof. Jacek Nikliński, rektor UMB.
Projekt zyskał finansowanie na poziomie 19 mln zł.
Kooperacja
MOBIT to projekt badawczy, który będzie realizować kilka ośrodków naukowych oraz podmiotów gospodarczych z całej Polski. UMB jest liderem tego konsorcjum. Z Białegostoku w przedsięwzięciu uczestniczą jeszcze Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku, Fundacja UMB, Akademicki Ośrodek Diagnostyki Patomorfologicznej i Genetyczno-Molekularnej, Politechnika Białostocka wraz ze swoją spółką zewnętrzną Instytut Innowacji i Technologii PB z siedzibą w Kleosinie, a także Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN z siedzibą w Olsztynie, Wojewódzki Szpital Specjalistyczny z siedzibą w Olsztynie, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu oraz ideas4biology z Poznania.
Podział zadań jest w miarę oczywisty: szpitale w Białymstoku i Olsztynie będą pobierać materiały badawcze od pacjentów, te później będą badane (ośrodek PAN w Olsztynie, ale też w Białymstoku), z zebranych tkanek powstanie biobank (we współpracy z jednym największych europejskich biobanków z Hamburga), zebrane informacje zostaną uszeregowane w bazie danych (to zadanie Politechniki Białostockiej), później nastąpi ich analiza (to rola spółki biostatystycznej ideas4biology, ale też biostatystyków z naszego uczelnianego Laboratorium Bioinformatycznego). Komercjalizacją zajmie się spółka zewnętrzna Politechniki Białostockiej. Nadzór naukowy pełnić będą specjaliści z Białegostoku i Poznania.
Nadzieje
Jak bardzo jest potrzebny nowy model leczenia osób chorych na raka płuc niech świadczy statystyka: pięcioletnia przeżywalność z taką diagnozą na Podlasiu wynosi 10 proc. To znaczy, że na 100 osób tylko dziesięć z taką diagnozą przeżyje pięć lat. Umrze 90!
Obecnie standardy leczenia oparte są na badaniach histologicznych. Projekt MOBIT zakłada wszechstronne przebadanie guza nowotworowego, rozebranie go na przysłowiowe milion części, by wyszukać różne biomarkery sygnalizujące jego powstanie, czy rozpracowanie go na poziomie DNA, RNA, białka, czy metabolitów. Na tej podstawie będzie powstawała baza wiedzy, która będzie zestawiana ze światowymi osiągnięciami.
Docelowo ma to dać możliwość zastosowania indywidualnej terapii u danego pacjenta. Skoro lekarz będzie widział, że są u niego pobudzone konkretne ścieżki nowotworowe, to w bazie danych będzie mógł znaleźć, czy to stosowny lek do zastosowania, czy też dalszy sposób diagnostyki i postępowania. Porównać daną metodę z tymi, które w podobnych przypadkach stosował ktoś inny. Wybrać tę metodę czy sposób postępowania, który będzie najlepszy w danym przypadku, a nie będzie - tak jak jest często dziś - ogólnie najlepszym.
Choć MOBIT dotyczy tylko raka płuca, to pozwoliłby w podobny sposób badać inne nowotwory. Na swój sposób wyznaczy kierunek postępowania.
- W całej swojej różnorodności nowotwory wymykają się spod kontroli i pustoszą organizmy chorych. Część z nich została już, nazwijmy to, rozpracowana, ale ten odsetek ciągle pozostaje niewielki - stwierdził w rozmowie z „Medykiem” prof. Christian Manegold, światowej klasy autorytet w dziedzinie nowotworów płuc, profesor wizytujący UMB i szef Kliniki Nowotworów Klatki Piersiowej na Oddziale Chirurgii w Interdyscyplinarnym Centrum Leczenia Nowotworów w Centrum Medycznym w Mannheim Uniwersytetu w Heidelbergu.
Wojciech Więcko
