Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej otworzyło przed naukowcami ogromne możliwości pozyskiwania funduszy na ambitne i kosztowne badania naukowe.
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku już od 2004 roku z powodzeniem korzysta z funduszy pomocowych, w szczególności z funduszy strukturalnych UE. Dzięki wsparciu uzyskanemu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej na lata 2007-2013 powstała nowoczesna infrastruktura, dzięki której możliwe jest prowadzenie zaawansowanych badań naukowych na miarę XXI wieku.
Przeciwko chorobom cywilizacyjnym
Rozwój przemysłu, poprawa dobrostanu społeczeństwa oraz wzrost długości życia przyniosły, obok oczywistych korzyści, prawdziwą plagę nadciśnienia, astmy czy cukrzycy typu 2. W obecnej sytuacji przeciwdziałanie chorobom cywilizacyjnym jest kluczowym zadaniem spoczywającym na naukowcach
Jednym z wielkoskalowych przedsięwzięć prowadzonych na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku jest projekt stworzenia Centrum Badań Innowacyjnych do przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym i środowiskowym. Inicjatywa odpowiada realnemu zagrożeniu - globalnemu wzrostowi zachorowań na choroby cywilizacyjne. Rozwój przemysłu, poprawa dobrostanu społeczeństwa oraz wzrost średniej długości życia przyniosły, obok oczywistych korzyści, prawdziwą plagę nadciśnienia, astmy czy cukrzycy typu 2. W obecnej sytuacji przeciwdziałanie chorobom cywilizacyjnym jest kluczowym zadaniem spoczywającym na naukowcach, a naprzeciw rosnącym potrzebom społeczeństwa wychodzą naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
W 2010 roku powołane zostało do życia Centrum Badań Innowacyjnych, łączące w ramach jednej jednostki zasoby Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim, Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej oraz jednostki międzywydziałowej - Centrum Medycyny Doświadczalnej.
Do zadań poszczególnych jednostek należy badanie podstaw rozwoju chorób cywilizacyjnych, w tym nowotworowych, w celu wyodrębnienia potencjalnych szlaków patogenetycznych. Dzięki najnowocześniejszym technikom biologii molekularnej wykorzystującym sekwencjonowanie nowej generacji oraz mikromacierze DNA i RNA, naukowcy mają w ręku doskonałe narzędzie w walce z chorobami cywilizacyjnymi. Określenie zaburzeń w obrębie profili genomowych i fenotypowych u pacjentów cierpiących na podstawowe choroby cywilizacyjne umożliwi wykrycie nowych markerów chorobowych, co będzie stanowiło znaczący krok w stronę wczesnej diagnostyki oraz doboru odpowiedniej terapii. Ponadto poznanie możliwych punktów uchwytu w obrębie genomu lub zmienionych chorobowo białek otworzy ogromne możliwości opracowania terapii celowanej, spersonalizowanej pod kątem konkretnego pacjenta.
Badając mechanizmy powstawania i rozwoju chorób cywilizacyjnych nie można zapomnieć o wpływie środowiska na stan zdrowia człowieka, który - często nieświadomie - jest narażony na substancje toksyczne przyjmowane wraz z pożywieniem, wodą i wdychanym powietrzem. W obliczu wzrastającego zanieczyszczenia środowiska niezwykle ważne jest monitorowanie jego oddziaływania na organizm ludzki. W ramach Centrum Badań Innowacyjnych przewidziano zastosowanie nowoczesnych technik analizy toksykologicznej, które zostaną wykorzystane do oceny wpływu wszechobecnych substancji toksycznych na rozwój poszczególnych chorób cywilizacyjnych.
Jednym z pierwszych etapów tworzenia i rozwoju Centrum Badań Innowacyjnych było uzyskanie w latach 2009 i 2010 dofinansowania realizacji dwóch projektów pn.: „Modernizacja bazy naukowej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku” i „Utworzenie bazy aparaturowej na rzecz Centrum Badań Innowacyjnych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku” współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013. Dzięki funduszom strukturalnym łącznie 18 jednostek naukowych zostało wyposażonych w specjalistyczną aparaturę - 161 szt. za ponad 21 mln zł - umożliwiającą prowadzenie badań naukowych w zakresie poszukiwania nowatorskich strategii przeciwdziałania chorobom cywilizacyjnym. Unowocześnienie infrastruktury badawczej przyczyniło się do wzrostu liczby prac naukowo-badawczych na światowym poziomie z wykorzystaniem najnowocześniejszego sprzętu zapewniającego wysoką czułość, dokładność i powtarzalność. Do roku 2015 zrealizowano ogółem 407 projektów badawczych, rozwojowych i celowych, w wyniku których powstało 536 publikacji naukowych opublikowanych w renomowanych czasopismach o zasięgu międzynarodowym.
Inkubator farmaceutyczny
Dynamiczny rozwój uczelni, wsparty m.in. funduszami unijnymi, pozwolił na uzyskanie najwyższej kategorii naukowej A+ przez Wydział Farmaceutyczny oraz kategorii naukowej A przez Wydział Lekarski oraz Wydział Nauk o Zdrowiu
Pozyskane fundusze UE pozwoliły również na nawiązanie współpracy z wiodącymi międzynarodowymi ośrodkami naukowymi w zakresie realizacji projektów partnerskich. Warto zauważyć, iż zakup nowoczesnej aparatury, w połączeniu ze szkoleniami personelu, umożliwiły skumulowanie zasobów ludzkich i sprzętowych konieczne do stworzenia nowoczesnych laboratoriów naukowych uprawnionych do akredytacji w zakresie Dobrej Praktyki Laboratoryjnej. Całkowita wartość obu projektów to ponad 26 mln zł, z czego 2,24 mln zł stanowiło dofinansowanie ze środków EFRR i z budżetu państwa.
Pierwszym i największym inwestycyjnym przedsięwzięciem (całkowity koszt - ponad 54 mln zł) realizowanym przy wsparciu funduszy UE w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 był projekt pn. „Utworzenie bazy dydaktyczno-naukowej dla potrzeb Euroregionalnego Centrum Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku”, którego realizację zakończono w 2012 roku. Dzięki współfinansowaniu ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa powstał jeden z najnowocześniejszych inkubatorów farmaceutycznych w tej części Europy, który wyposażono w nowoczesną infrastrukturę oraz innowacyjną aparaturę przeznaczoną do zadań dydaktycznych i naukowych za kwotę 22,5 mln zł. Euroregionalne Centrum Farmacji to miejsce, gdzie prowadzone są obecnie zaawansowane eksperymenty w kierunku poszukiwania nowych leków, oceny toksyczności substancji chemicznych czy też wpływu żywności na zdrowie. Dzięki tak znacznemu rozwojowi Wydziału Farmaceutycznego, istotnie wzrosło zainteresowanie zagranicznych ośrodków naukowych chętnych do współpracy przy nowoczesnych analizach.
Nauka marką Podlasia
Kolejną inwestycją realizowaną w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013 był projekt pn. „Ośrodek do analiz zagrożeń cywilizacyjnych lub środowiskowych i sposobów przeciwdziałania” będący kolejnym etapem rozwoju Centrum Badań Innowacyjnych. Przedsięwzięcie umożliwiło stworzenie m.in. nowatorskiego ośrodka biostatystyki i biomodelowania będącego częścią Centrum. Znaleźli tam zatrudnienie biostatystycy, specjaliści w zakresie analizy, których zadaniem jest wyciąganie wniosków
z użyciem metod in silico z gąszczu informacji, których źródłem są ogromne ilości danych uzyskiwanych z badań omicznych i molekularnych. Ponadto w ramach realizacji projektu zmodernizowano dwie jednostki UMB oraz zakupiono 22 sztuki aparatury na potrzeby realizacji wysokospecjalistycznych badań naukowych do pięciu jednostek dydaktyczno-naukowych uczelni na kwotę 15 mln zł. Realizacja projektu zakończyła się w listopadzie 2015 roku, a jego całkowity koszt to ponad 31 mln zł, z czego dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wyniosło 27,8 mln zł.
Najwyższy poziom badań prowadzonych na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku jest kluczowy dla rozwoju nauki, województwa podlaskiego oraz kraju, a dalsze plany rozbudowy infrastruktury uczelni zostały uwzględnione w Kontrakcie Terytorialnym na inwestycje będące fundamentem prężnego rozwoju Podlasia.
W 2012 roku Centrum Badań Innowacyjnych przyznano prestiżowy tytułu Podlaska Marka Roku, co stanowi wyraz uznania dla osiągnięć jednostki, natomiast Centrum Medycyny Doświadczalnej uhonorowano certyfikatem niepodważalności badań Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (GLP). Ten sam rok przyniósł kolejne wyróżnienie dla Centrum Badań Innowacyjnych, które zostało mianowane Krajowym Naukowym Ośrodkiem Wiodącym (KNOW) w obszarze nauk medycznych i nauk o zdrowiu, otrzymując tym samym wsparcie finansowe na rozwój potencjału badawczego i kadry naukowej. W ramach KNOW realizowane są interdyscyplinarne studia doktoranckie w języku angielskim, a wśród wykładowców znajdziemy wielu wybitnych naukowców z całego świata.
A+AA
Dynamiczny rozwój uczelni, możliwy między innymi dzięki wsparciu z Unii Europejskiej, pozwolił na uzyskanie najwyższej kategorii naukowej A+ przez Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej oraz kategorii naukowej A przez Wydział Lekarski. Wzrost prestiżu uczelni przekłada się również na zwiększenie zainteresowania młodych ludzi studiowaniem na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku. Najnowocześniejsze zaplecze aparaturowe, wysoki poziom nauczania oraz możliwość rozwoju w różnorodnych kołach naukowych przyciągają studentów nie tylko z Polski, ale również z innych krajów Europy oraz Azji.
Dzięki unowocześnieniu uczelnianej infrastruktury, realizowane przedsięwzięcia poprawiły jakość badań naukowych i przyczyniły się do stworzenia nowych miejsc pracy w sektorze wysoko zaawansowanych technologii. Fundusze UE są zatem niezwykle istotnym bodźcem rozwoju naukowego uczelni, a tym samym jej współpracy ze sferą gospodarczą, regionalną, krajową i międzynarodową, co przekłada się na jej rosnącą pozycję wśród wiodących ośrodków naukowych Europy.
W ramach projektu „Modernizacja bazy naukowej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku” wyposażono w nowoczesną aparaturę następujące Zakłady: Zakład Patomorfologii Ogólnej (kierownik: prof. dr hab. Andrzej Kemona), Zakład Patomorfologii Lekarskiej (kierownik: dr hab. Joanna Reszeć), Zakład Histologii i Embriologii (kierownik: dr hab. Wiesława Ewa Niklińska), Zakład Chemii Medycznej (kierownik: dr hab. Anna Galicka), Zakład Chemii Organicznej (kierownik: prof. dr hab. Krystyna Midura-Nowaczek), Zakład Chemii Fizycznej (kierownik: prof. dr hab. Marian Tomasiak), Zakład Biologii (kierownik: prof. dr hab. Halina Ostrowska) i Zakład Biochemii Farmaceutycznej (kierownik: dr hab. n. farm. Marzanna Cechowska-Pasko).
W ramach projektu „Utworzenie bazy aparaturowej na rzecz Centrum Badań Innowacyjnych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku” zakupiono aparaturę do Centrum Medycyny Doświadczalnej oraz do następujących Zakładów, Pracowni i Klinik: Zakład Chemii Leków (kierownik: prof. dr hab. Jerzy Pałka), Samodzielna Pracownia Analizy Leków (kierownik: dr hab. Wojciech Miltyk), Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej (kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Skrzydlewska), Zakład Bromatologii (kierownik: prof. dr hab. Maria Halina Borawska), Zakład Farmakoterapii Monitorowanej (kierownik: prof. dr hab. Krystyna Pawlak), Zakład Syntezy i Technologii Środków Leczniczych (kierownik: prof. dr hab. Krzysztof Bielawski), Zakład Farmakodynamiki (kierownik: prof. dr hab. Dariusz Pawlak), Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych (kierownik: prof. dr hab. Maria Górska), Zakład Klinicznej Biologii Molekularnej (kierownik: prof. dr hab. Jacek Nikliński).
Dzięki dofinansowaniu projektu „Ośrodek do analiz zagrożeń cywilizacyjnych lub środowiskowych i sposobów przeciwdziałania” prócz budowy i wyposażenia Centrum Badań Innowacyjnych, przeprowadzono remont oraz zakupiono aparaturę do Zakładu Farmakognozji (kierownik: dr hab. Michał Tomczyk) i Zakładu Toksykologii (kierownik: dr hab. Małgorzata Michalina Brzóska). Dokonano również zakupu aparatury do Kliniki Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych (kierownik: prof. dr hab. Maria Górska), do Zakładu Chemii Nieorganicznej i Analitycznej (kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Skrzydlewska) oraz do Centrum Badań Klinicznych (kierownik: prof. dr hab. Adam Jacek Krętowski)
Anna Michalska-Falkowska, Zakład Klinicznej Biologii Molekularnej ,
Joanna Witkowska, Anna Piłaszewicz, Dział Projektów Pomocowych
