Wspomnienie Prof. dr hab. Jan Prokopowicz (1931-2015)

Prof. dr hab. Jan Prokopowicz urodził się 31 lipca1931 r. w Jaworówce w województwie białostockim. W 1960 r. ukończył Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Białymstoku.

Po studiach pracował w Zakładzie Chemii Fizjologicznej Akademii Medycznej w Białymstoku, a następnie w 1971 roku został powołany na kierownika Zakładu Biochemii Klinicznej, który zorganizował od podstaw na bazie Centralnego Laboratorium Państwowego Szpital Klinicznego w Białymstoku.

Zorganizowanie zakładu było sprawą niezwykle trudną ze względu na brak aparatury, a także kadry naukowej. W krótkim czasie Profesor skupił wokół siebie grono osób zainteresowanych badaniami naukowymi, a także zaszczepił bakcyla nauki u osób już tam pracujących. Inspirował współpracowników do pracy naukowej podsuwając do rozwiązania coraz to nowe problemy. Osobisty przykład i wysoko postawione wymagania już w krótkim czasie dały efekty, pracownicy uzyskali stopnie naukowe doktora a także zaistnieli na forum krajowym i międzynarodowym biorąc udział w wielu zjazdach i konferencjach. Wynikiem wytężonej pracy naukowej Profesora i zespołu były coraz liczniejsze publikacje w czasopismach krajowych i zagranicznych, wielokrotnie nagradzane przez ministra zdrowia oraz J.M. Rektora. Zakład stał się ośrodkiem naukowym, w którym wielu pracowników uzyskało stopnie i tytuły naukowe. Prof. dr hab. Jan Prokopowicz był promotorem 13 przewodów doktorskich, 8 współpracowników uzyskało stopień doktora habilitowanego, a 6 z nich tytuły profesora. Oceniał ponad 50 wniosków na stanowisko doktora habilitowanego oraz ponad 35 do tytułu profesora.

Osiągnięcia naukowe prof. J. Prokopowicza pozwoliły na utworzenie jedynego w Polsce Instytutu Diagnostyki Laboratoryjnej, którego był dyrektorem. W skład Instytutu weszły 4 zakłady: Zakład Diagnostyki Biochemicznej, Zakład Diagnostyki Hematologicznej, Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Klinicznej, Zakład Analizy Instrumentalnej. W ramach Instytutu prof. dr hab. J. Prokopowicz prowadził 10-letnią współpracę z Centrum Onkologii w Warszawie, a przez 5 lat współpracował również z Instytutem Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu.

Najważniejsze osiągnięcia naukowe prof. zw. dr hab. Jana Prokopowicza dotyczą badań granulocytów człowieka jako źródła enzymów proteolitycznych, stwierdzenia zależności pomiędzy aktywnością układu fibrynolitycznego osocza a ciśnieniem tętniczym krwi, a także funkcji fagocytarnej granulocytów w chorobie nowotworowej człowieka i jej oddziaływania na czynność tych komórek.

Wyniki swojej działalności naukowej przedstawił w ponad 300 publikacjach w czasopismach krajowych i międzynarodowych. Był również współautorem pięciu książek. Działalność naukowa prof. zw. dr hab. Jana Prokopowicza była wyróżniona wieloma nagrodami indywidualnymi i zespołowymi Ministra Zdrowia oraz licznymi nagrodami J.M. Rektora. Profesor łączył pracę w zakładzie z pracą w uczelni będąc dwukrotnie prorektorem ds. nauki, prodziekanem Wydziału Lekarskiego, a także członkiem wielu komisji senackich.

Odbył wiele zagranicznych staży naukowych m. in. w Niemczech, Norwegii, Austrii, Danii, Szwecji i USA. W Wlk. Brytanii był stypendystą British Council. Występował również z cyklem wykładów w Belgii i USA.

Naukowa i organizacyjna aktywność Prof. Jana Prokopowicza wykraczała także poza macierzystą uczelnię. Był współtwórcą nowego kierunku studiów w uczelniach medycznych - analityka medyczna. Powszechnie w kraju znane jest zaangażowanie Prof. J. Prokopowicza w rozwój diagnostyki laboratoryjnej. Wyrazem tego było zaufanie środowiska diagnostów laboratoryjnych, które 5-krotnie powierzyło mu stanowisko wiceprzewodniczącego Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej, a także organizował IX Europejski Zjazd Chemii Klinicznej w Krakowie. Doceniając zasługi Profesora minister zdrowia powołał Go na stanowisko konsultanta krajowego ds. diagnostyki laboratoryjnej w latach 1994-1998.

Przez kilkanaście lat reprezentował Polskę w Światowej Federacji Chemii Klinicznej, z ramienia której był wielokrotnie członkiem komitetów naukowych zjazdów europejskich i światowych. W 1988-1991 był członkiem trójosobowego komitetu nagród naukowych, Światowej Federacji Chemii Klinicznej. Był członkiem komitetu redakcyjnego European Journal of Laboratory Medicine. Był również członkiem dwóch kadencji Komisji Leków przy Instytucie Leków oraz członkiem Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i Nauki. Był również członkiem Komitetu Nagród Państwowych w Dziedzinie Medycyny. Aktywnie współpracował z PAN, jako członek Komitetu Biofizycznego i Biochemicznego, Komitetu Patofizjologii Klinicznej oraz Komisji Przemiany Materii, Komisji Biologii Nowotworów, Komisji Hemostazy i Krążenia. Był założycielem i przewodniczącym Rady Fundacji Rozwoju Diagnostyki Laboratoryjnej.

Nie sposób wymienić wszystkich osiągnięć naukowych, dydaktycznych i organizacyjnych prof. dr hab. Jana Prokopowicza. Uhonorowaniem zasług Pana Profesora było nadanie mu w 2002 r. najwyższego tytułu Doctor Honoris Causa Akademii Medycznej w Białymstoku.

Wolny czas poświęcał podróżom, był miłośnikiem muzyki klasycznej, joggingu, pracy na działce. W 2001 r. prof. dr hab. Jan Prokopowicz przeszedł na emeryturę.

Prof. dr hab. Jan Prokopowicz zmarł 14 kwietnia 2015 r. w Białymstoku.

Pozostanie w pamięci jako człowiek o wielkim i szlachetnym sercu zawsze otwartym na potrzeby drugiego człowieka, wymagający, a jednocześnie sprawiedliwy wobec swoich uczniów, stymulował ich rozwój naukowy i zawodowy. Jako szef był oszczędny w pochwałach w stosunku do współpracowników, natomiast bezwzględnie egzekwował stawiane przez siebie wymagania. Był ceniony przez współpracowników, chętnie pomagał w rozwiązywaniu problemów nie tylko zawodowych, ale i prywatnych.

Prof. dr hab. Halina Kemona